Wynik MediaWiki API

{
    "batchcomplete": "",
    "continue": {
        "gapcontinue": "Revox_A-77",
        "continue": "gapcontinue||"
    },
    "query": {
        "pages": {
            "8331": {
                "pageid": 8331,
                "ns": 0,
                "title": "Rekonstrukcja zdalnego sterowania",
                "revisions": [
                    {
                        "contentformat": "text/x-wiki",
                        "contentmodel": "wikitext",
                        "*": "==Wst\u0119p==\nZdarza si\u0119, \u017ce jakie\u015b urz\u0105dzenia dzia\u0142aj\u0105 latami. Do czasu. Wtedy okazuje si\u0119, \u017ce do pe\u0142nej funkcjonalno\u015bci czego\u015b im brakuje.\n\nDobrym przyk\u0142adem mog\u0105 by\u0107 stare samochody. Ludzie je kupuj\u0105, je\u017cd\u017c\u0105 nimi, u\u017cywaj\u0105 na co dzie\u0144. Samochody te zachowuj\u0105 si\u0119 poprawnie. Nie sprawiaj\u0105 wi\u0119kszych problem\u00f3w. Po jakim\u015b czasie jednak zdarza si\u0119, \u017ce nieoczekiwanie odmawiaj\u0105 wsp\u00f3\u0142pracy. Np. same si\u0119 zamykaj\u0105 i/lub nie daj\u0105 si\u0119 uruchomi\u0107. Po sprawdzeniu typowych przyczyn usterek ich w\u0142a\u015bcicielom zaczyna \u015bwita\u0107 my\u015bl: Czy ten samoch\u00f3d ma immobilizer?\n\nCz\u0119sto ma. Tylko dop\u00f3ki by\u0142 wy\u0142\u0105czony, i dzia\u0142a\u0142, nikt sobie z tego nie zdawa\u0142 sprawy. Samochody, okre\u015blane jako \u201eegzotyczne\u201d by\u0142y wyposa\u017cane w takie urz\u0105dzenie przez producent\u00f3w cz\u0119stokro\u0107 ju\u017c w po\u0142owie lat osiemdziesi\u0105tych.\n\nPominiemy sam problem immobilizera \u2013 elektronicznego modu\u0142u steruj\u0105cego. W skr\u00f3cie tylko napisz\u0119, \u017ce zwykle modu\u0142 jest wyposa\u017cony we w\u0142asne zasilnie bateryjne podtrzymuj\u0105ce jego pami\u0119\u0107 w wypadku braku zewn\u0119trznego zasilania \u2013 co zdarza si\u0119 np. z powodu wymiany akumulatora w samochodzie. Po 15...20 latach baterie w modu\u0142ach steruj\u0105cych definitywnie przestaj\u0105 dzia\u0142a\u0107.\n\nNajcz\u0119stszym objawem jest to, \u017ce immobilizer, kt\u00f3ry zawsze by\u0142 wy\u0142\u0105czony, przy okazji prowadzenia innych prac naprawczo-obs\u0142ugowych, nagle sam si\u0119 w\u0142\u0105cza. Skutkuje to oczywi\u015bcie niemo\u017cno\u015bci\u0105 uruchomienia samochodu.\n\nPowstaje pytanie: \u201eJak wy\u0142\u0105czy\u0107 immobilizer?\u201d. Odpowiedz nie jest prosta. Bardzo cz\u0119sto immobilizer da si\u0119 wy\u0142\u0105czy\u0107 tylko przy pomocy pilota zdalnego sterowania. Pilota, kt\u00f3rego nie ma. Nigdy nie by\u0142 potrzebny i nawet poprzedni w\u0142a\u015bciciel nie zdawa\u0142 sobie sprawy, \u017ce samoch\u00f3d powinien by\u0107 w niego wyposa\u017cony.\n\nDlaczego? Urz\u0105dzenia takie, przed 30 laty, by\u0142y do\u015b\u0107 luksusowe. Pilot by\u0142 cz\u0119sto zamkni\u0119ty hermetycznie i dzia\u0142a\u0142 tak d\u0142ugo, jak d\u0142ugo dzia\u0142a\u0142a jego bateria. Czasem 4 lata, a czasem nawet ponad 8 lat. Cz\u0119sto by\u0142o to nierozbieralne urz\u0105dzenie i nale\u017ca\u0142o pilota wymieni\u0107 na nowego. Niestety by\u0142o to drogie urz\u0105dzenie, dost\u0119pne wy\u0142\u0105cznie w sieci dealerskiej i, w sumie, ma\u0142o potrzebne. Rzadko kiedy by\u0142o ponownie zamawiane.\n\nW wielu samochodach immobilizer da si\u0119 w\u0142\u0105czy\u0107 i wy\u0142\u0105czy\u0107 wy\u0142\u0105cznie za pomoc\u0105 pilota, w odr\u00f3\u017cnieniu od alarmu, kt\u00f3ry cz\u0119sto by\u0142 sterowny zwyk\u0142ym kluczykiem i uk\u0142adem centralnego zamka.\n\nRozbrojenie (od\u0142\u0105czenie) immobilizera lub zast\u0105pienie go innym urz\u0105dzeniem jest do\u015b\u0107 uci\u0105\u017cliwe. Jest jednak inna mo\u017cliwo\u015b\u0107 \u2013 dorobienie pilota.\nI tak\u0105 sytuacj\u0105 zajmiemy si\u0119 w niniejszym artykule.\n\n[[File:B-pw-small.jpg|700px|center|thumb|Egzotyczne samochody miewaj\u0105 ca\u0142kiem zwyk\u0142e problemy.]]\n\nAby cokolwiek zrobi\u0107, niezb\u0119dne jest oczywi\u015bcie zaopatrzenie si\u0119 w instrukcj\u0119 od samochodu dostarczan\u0105 przez producenta. Np. wa\u017cnym \u017ar\u00f3d\u0142em informacji mog\u0105 by\u0107 publikacje maj\u0105ce na celu zaznajomienie mechanik\u00f3w z nowymi modelami samochod\u00f3w - takie w stylu \u201eNew cars features\u201d, jak np. [1].\n\n==Identyfikacja==\nIdentyfikacja elektronicznego modu\u0142u odbiornika zdalnego sterowania, w omawianym przypadku, nie by\u0142a trudna. Trudno by\u0142o go nie znale\u017a\u0107 \u2013 rzuca\u0142 si\u0119 w oczy - i by\u0142 dobrze opisany ogromn\u0105 czcionk\u0105. W ko\u0144cu gdy go montowano, stanowi\u0142 prawdziw\u0105 innowacj\u0119 i by\u0142 powodem do dumy.\n\n[[File:Widok_IMG_20210717_122138.jpg|500px|center|thumb|Widok z zewn\u0105trz przyk\u0142adowego, omawianego w artykule odbiornika zdalnego sterowania.]]\n\nPo otwarciu obudowy identyfikacja zastosowanego systemu te\u017c jest \u0142atwa. Przygl\u0105damy si\u0119 uk\u0142adom scalonym. Jest ich tylko kilka i prawie od razu mo\u017cna dostrzec co\u015b nietypowego: uk\u0142ad MC145028. Czyli specjalizowany dekoder. Rzut oka do internetu umo\u017cliwia pozyskanie instrukcji [2] \u2013 opisu uk\u0142adu scalonego zar\u00f3wno dekodera, jak i pasuj\u0105cego do niego kodera MC145026.\n\n[[File:Wnetrze_IMG_20210716_172108.jpg|500px|center|thumb|Wn\u0119trze odbiornika. W prawym g\u00f3rnym rogu znajduje si\u0119 uk\u0142ad dekodera MC145028. Silikon zabezpieczaj\u0105cy elementy przed drganiami - oryginalny.]]\n\n==Pilot (nadajnik)==\nJednym z g\u0142\u00f3wnych problem\u00f3w jaki nale\u017cy pokona\u0107, jest wiek omawianego rozwi\u0105zania technicznego. Uk\u0142ady scalone serii MC14502x wprowadzono na rynek ponad 30 lat temu. Nawet je\u017celi te uk\u0142ady nadal s\u0105 dost\u0119pne w handlu, to nie da si\u0119 ju\u017c kupi\u0107 gotowych pilot\u00f3w / nadajnik\u00f3w / sterownik\u00f3w pracuj\u0105cych w tym systemie. Mo\u017cna pr\u00f3bowa\u0107 pyta\u0107 o nie w firmach istniej\u0105cych od lat dziewi\u0119\u0107dziesi\u0105tych, zajmuj\u0105cych si\u0119 technik\u0105 alarm\u00f3w lub zdalnie sterowanymi bramami. Bardzo mo\u017cliwe, \u017ce poszukiwany pilot b\u0119dzie le\u017ca\u0142 sobie gdzie\u015b na p\u00f3\u0142ce. Mo\u017ce si\u0119 jednak okaza\u0107, \u017ce pilota b\u0119dzie trzeba wykona\u0107 samemu lub chocia\u017c samodzielnie z\u0142o\u017cy\u0107.\n\nPilot opisywany w tym artykule zosta\u0142 nabyty przez autora w sklepie elektronicznym jako zestaw do samodzielnego monta\u017cu, kt\u00f3ry zosta\u0142 wyprodukowany kr\u00f3tko po roku 2000.\n\nInn\u0105 mo\u017cliwo\u015bci\u0105 jest zdobycie jakiegokolwiek u\u017cywanego pilota, kt\u00f3rego konstrukcja jest oparta o  uk\u0142ad MC14026. Przeprogramowanie lub dostosowanie takiego urz\u0105dzenia do w\u0142asnych potrzeb nie jest a\u017c tak bardzo trudne, ale do\u015bwiadczenie elektroniczne b\u0119dzie konieczne.\n\n==Programowanie==\nProgramowanie urz\u0105dze\u0144 opartych o uk\u0142ady scalone serii MC14502x jest trywialne. System programowania jest ca\u0142kowicie mechaniczny. Polega na zwarciu wyprowadze\u0144 trzy-stanowych linii adresowych uk\u0142ad\u00f3w scalonych, odpowiednio w nadajniku i odbiorniku. \u0141\u0105czymy je z plusem zasilania, mas\u0105 lub pozostawiamy niepod\u0142\u0105czone (co oznacza ustawienie trzeciego stanu logicznego). Uk\u0142ad wyprowadze\u0144 i kombinacja po\u0142\u0105cze\u0144 s\u0105 takie same w nadajniku i odbiorniku. Kod jest sta\u0142y.\n\nPotrzebny w nadajniku kod mo\u017cna sprawdzi\u0107 bezpo\u015brednio na p\u0142ytce posiadanego odbiornika. Okazuje si\u0119, \u017ce w naszym wypadku (modu\u0142 UD71466) nawet nie ma potrzeby aby go rozmontowywa\u0107. Z ty\u0142u obudowy modu\u0142u jest umieszczona klapka, pod kt\u00f3r\u0105 s\u0105 dost\u0119pne pola kontaktowe do programowania uk\u0142adu. Jest 9 p\u00f3l kontaktowych, kt\u00f3re mo\u017cna po\u0142\u0105czy\u0107 ze \u015bcie\u017ckami plusa zasilania (+V), masy (0V) (oznaczone na p\u0142ytce) lub nigdzie nie pod\u0142\u0105cza\u0107. Dziewi\u0119\u0107 trzy-stanowych bit\u00f3w daje w rezultacie ponad 19000 kombinacji.\n\n[[File:PINS-draw-IMG_20210716_172728-pol.jpg|400px|center|thumb|Uproszczony widok od strony druku wn\u0119trza modu\u0142u. 0V, +V \u2013 oznaczenia umieszczone na p\u0142ytce, 1-9 pola kontaktowe (obja\u015bnienie w tek\u015bcie).]]\n\nPewn\u0105 ciekawostk\u0105 jest fakt, \u017ce producent samochodu w [1] informuje o mo\u017cliwo\u015bci uzyskania tylko 13000 kombinacji. Prawdopodobnie konstrukcja mechaniczna (uk\u0142ad \u015bcie\u017cek) oryginalnego nadajnika wyklucza\u0142a niekt\u00f3re po\u0142\u0105czenia p\u00f3l kontaktowych. Mo\u017cna zwr\u00f3ci\u0107 uwag\u0119, \u017ce nadajnik (MC145026) ma wszystkie linie adresowe trzy-stanowe. Natomiast w odbiornikach tak by\u0107 nie musi. Zastosowany w posiadanym module uk\u0142ad dekodera MC145028 te\u017c posiada dziewi\u0119\u0107 tr\u00f3j-stanowych linii adresowych, tak jak uk\u0142ad nadajnika. W odr\u00f3\u017cnieniu od tych uk\u0142ad\u00f3w, przedstawiony na poni\u017cszym schemacie uk\u0142ad MC145027, dysponuje tylko pi\u0119cioma liniami adresowymi. Pozosta\u0142e cztery linie stanowi\u0105 r\u00f3wnoleg\u0142e wyj\u015bcie przesy\u0142anego, cyfrowego sygna\u0142u.\n\n[[File:schemat-mc14502x.jpg|700px|center|thumb|Typowy schemat uk\u0142adu nadajnika (MC145026) i odbiornika (MC145027) wg instrukcji [2]. Oczywi\u015bcie w uk\u0142adzie wykorzystuj\u0105cym par\u0119 uk\u0142ad\u00f3w MC145026 i MC145028, wszystkie dziewi\u0119\u0107 linii (A1-A5 i D6-D9) s\u0142u\u017cy do ustalenia adresu.]]\n\n==Parametry transmisji danych==\nUk\u0142ady scalone MC14502x nie maj\u0105 zdefiniowanej standardowej pr\u0119dko\u015bci transmisji danych. Kod z nadajnika do odbiornika mo\u017ce by\u0107 przesy\u0142any szybciej lub wolniej, zale\u017cnie od preferencji konstruktora urz\u0105dzenia. Prawdopodobnie jest to uznawane za element systemu zabezpiecze\u0144 i ma utrudnia\u0107 rozpoznanie pods\u0142uchanego podczas przesy\u0142ania kodu.\n\nMaj\u0105c do dyspozycji odbiornik mo\u017cna jednak okre\u015bli\u0107 oczekiwan\u0105 pr\u0119dko\u015b\u0107 transmisji danych. Dok\u0142adnie chodzi o znalezienie prawid\u0142owej wewn\u0119trznej cz\u0119stotliwo\u015bci pracy (ang. \u201einternal oscillator frequency\u201d f<sub>osc</sub>) uk\u0142adu nadajnika MC145026 i dobranie prawid\u0142owych parametr\u00f3w odpowiednich element\u00f3w elektronicznych (R<sub>TC</sub>, C<sub>TC</sub>  i R<sub>S</sub>).\nNiezb\u0119dne zale\u017cno\u015bci matematyczne pomi\u0119dzy warto\u015bciami element\u00f3w elektronicznych odbiornika i nadajnika s\u0105 opisane w [2].\n\nW module, kt\u00f3ry autor mia\u0142 do dyspozycji, cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 pracy wewn\u0119trznego generatora by\u0142a ju\u017c poza tabel\u0105 \u201ePrzyk\u0142adowych warto\u015bci R/C\u201d (\u201eExample R/C Values\u201d), kt\u00f3r\u0105 umieszczono w instrukcji [2]. Pomimo to, by\u0142a to warto\u015b\u0107 przewidywalna, tzn. tworzy\u0142a sp\u00f3jny ci\u0105g z opublikowanymi w tabeli danymi. Dotyczy to zar\u00f3wno cz\u0119stotliwo\u015bci generatora, jak i parametr\u00f3w element\u00f3w elektronicznych.\n\nW instrukcji [2] wspomniano r\u00f3wnie\u017c, \u017ce wewn\u0119trzne cz\u0119stotliwo\u015bci pracy w odbiorniku i nadajniku musz\u0105 sobie odpowiada\u0107 z bardzo du\u017c\u0105 precyzj\u0105. Jednak wymagana tolerancja element\u00f3w elektronicznych (kondensatory i rezystory) wynosi 5%. Dzi\u0119ki temu mo\u017cna w konstrukcji nadajnika u\u017cy\u0107 np. kondensatora o troszk\u0119 mniejszej pojemno\u015bci ni\u017c wynika\u0142o z oblicze\u0144, i nie ma to specjalnego wp\u0142ywu na prac\u0119 urz\u0105dzenia. Wa\u017cne, aby nie naci\u0105ga\u0107 okre\u015blonych przez producenta granic zbyt bardzo.\n\n==Cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 pracy==\nInnym problemem mo\u017ce by\u0107 cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 radiowa pracy systemu. Urz\u0105dzenia oparte o uk\u0142ady MC14502x mog\u0105 pracowa\u0107 z r\u00f3\u017cnymi obwodami i cz\u0119stotliwo\u015bciami radiowymi, a tak\u017ce z uk\u0142adami IR lub ultrad\u017awi\u0119kowymi (ale to zupe\u0142nie inne zagadnienie). Najbardziej popularne cz\u0119stotliwo\u015bci radiowe wykorzystywane w technice alarmowej na prze\u0142omie lat osiemdziesi\u0105tych i dziewi\u0119\u0107dziesi\u0105tych XX w. to 360MHz lub 433MHz.\n\nW samochodzie w kt\u00f3rym zamontowano rozpatrywane urz\u0105dzenie, zastosowano jednak relatywnie egzotyczn\u0105 cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 418MHz.\n\nZazwyczaj nadajniki, czy te\u017c piloty z tej epoki maj\u0105 bardzo proste uk\u0142ady radiowe. Cz\u0119sto jest to jedno-tranzystorowy obw\u00f3d typu LC z mechanicznym kondensatorem nastawnym. Wydaje si\u0119, \u017ce wi\u0119kszo\u015b\u0107 nadajnik\u00f3w wykorzystuj\u0105cych cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 433MHz mo\u017ce by\u0107 przestrojona na \u017c\u0105dan\u0105 cz\u0119stotliwo\u015b\u0107 418MHz przy pomocy wbudowanego trymera, bez \u017cadnych dodatkowych modyfikacji.\n\nNadajnik, kt\u00f3ry sta\u0142 si\u0119 kanw\u0105 do powstania tego artyku\u0142u, akurat oryginalnie pracowa\u0142 z cz\u0119stotliwo\u015bci\u0105 360MHz, co wymaga\u0142o niedu\u017cej modyfikacji jego obwodu LC. \nDo zmiany lub pomiaru radiowej cz\u0119stotliwo\u015bci pracy nadajnika niezb\u0119dne jest urz\u0105dzenie zwane licznikiem cz\u0119stotliwo\u015bci (z j\u0119z. ang. \u201efrequency counter\u201d) lub podobne.\n\n[[File:frec_count-20211201001.jpg|350px|center|thumb|Kontrola cz\u0119stotliwo\u015bci pracy.]]\n\n==Bezpiecze\u0144stwo==\nMo\u017cna dyskutowa\u0107, czy to rozwi\u0105zanie, oparte na trzydziestoletnich uk\u0142adach scalonych nadal jest bezpieczne.\n\nKanon wiedzy o bezpiecze\u0144stwie podpowiada, \u017ce nie. Jest to relatywnie \u0142atwe do pods\u0142uchania rozwi\u0105zanie. W ko\u0144cu, w latach dziewi\u0119\u0107dziesi\u0105tych XX w., z jaki\u015b przyczyn zacz\u0119to stosowa\u0107 systemy przesy\u0142aj\u0105ce jednorazowe, szyfrowane kody, jak np. stosowany do dzi\u015b \u201eKeeloq\u201d.\n\nZ drugiej strony, rozwi\u0105zanie jest tak archaiczne, \u017ce nie jest wspierane nawet przez aktualnie produkowane piloty samokopiuj\u0105ce. Na rynku nie uda\u0142o si\u0119 trafi\u0107 na pilota samokopiuj\u0105cego, czy te\u017c klonuj\u0105cego, kt\u00f3ry chcia\u0142by dzia\u0142a\u0107 z tym systemem.\n\nTak d\u0142ugo, jak ew. przest\u0119pca nie dysponuje uniwersalnym urz\u0105dzeniem odbiorczo-nadawczym, dok\u0142adnie powtarzaj\u0105cym odebran\u0105 transmisj\u0119 z du\u017c\u0105 rozdzielczo\u015bci\u0105, rozwi\u0105zanie mo\u017cna uzna\u0107 za bezpieczne. Nawet bezpieczniejsze ni\u017c wsp\u00f3\u0142czesne systemy zdalnego sterowania ze sta\u0142ym kodem, nadal stosowane w wielu ta\u0144szych urz\u0105dzeniach.\n\nNiezale\u017cnie od tego, czy auto wyposa\u017cono w dodatkowe systemy zabezpiecze\u0144, fabryczna instalacja musi pozosta\u0107 sprawna, aby z samochodu da\u0142o si\u0119 korzysta\u0107.\n\n==Wnioski==\n[[File:Wnetrze_pilota_IMG_20211107_114729.jpg|500px|center|thumb|Wn\u0119trze omawianego w niniejszym artykule, gotowego pilota po zako\u0144czeniu prac.]]\nDorobiony pilot dzia\u0142a pewnie i skutecznie.\n\nJednak planuj\u0105c takie prace, przede wszystkim trzeba bra\u0107 pod uwag\u0119 koszty.\n\nW opisywanym przypadku ca\u0142a instalacja samochodu, zar\u00f3wno odbiornik jak i immobilizer, by\u0142a zasadniczo sprawna. Gdyby tak nie by\u0142o, niew\u0105tpliwie dostosowanie nowego, wsp\u00f3\u0142czesnego odbiornika, a mo\u017ce nawet ca\u0142ego systemu immobilizera, komunikuj\u0105cego si\u0119 z pilotem przy pomocy szyfrowanej transmisji danych, by\u0142o by i prostsze i ta\u0144sze i, zapewne, bezpieczniejsze ni\u017c dorabianie nowego pilota do starego systemu.\n\nZ drugiej strony, czasem uk\u0142ad immobilizera jest tak skomplikowany, \u017ce odtworzenie oryginalnej instalacji mo\u017ce by\u0107 najpewniejszym rozwi\u0105zaniem zapewniaj\u0105cym pe\u0142n\u0105 funkcjonalno\u015b\u0107 pojazdu.\n\n==Bibliografia==\n[1] \u201eIntroduction to Rolls-Royce and Bentley Motor Cars from VIN 30001. Major Changes\u201d, Rolls Royce Motor Cars Limited, 1989.\n\n[2] \u201eMC145026, MC145027, MC145028. Technical data, Rev. 4\u201d, MC145026/D, Rev. 4, 1/2005, Freescale Semiconductor, Inc, 2005.\n\n\nTekst przygotowa\u0142: dr in\u017c. Szymon Dowkontt\n\n\nJe\u017celi nie zaznaczono inaczej, zdj\u0119cia autora.\n\n\n[[Strona g\u0142\u00f3wna|Powr\u00f3t do \"Strony g\u0142\u00f3wnej\"]]\n\n\n[[Wydanie 2022|Powr\u00f3t do \"Wydania 2022\"]]\n\n[[category:Drobne porady]]"
                    }
                ]
            },
            "6698": {
                "pageid": 6698,
                "ns": 0,
                "title": "Replay czyli powr\u00f3t do tematu polskich wk\u0142adek gramofonowych",
                "revisions": [
                    {
                        "contentformat": "text/x-wiki",
                        "contentmodel": "wikitext",
                        "*": "\n=Wst\u0119p do wst\u0119pu=\n\nKilka lat temu zasygnalizowali\u015bmy temat polskich wk\u0142adek gramofonowych rozumiej\u0105c przez to wk\u0142adki magnetyczne. T\u0119 kr\u00f3ciutk\u0105 informacj\u0119 wci\u0105\u017c mo\u017cna znale\u017a\u0107 na stronie tu http://technique.pl/mediawiki/index.php/Wk%C5%82adki_serii_MF1xx. Up\u0142yn\u0119\u0142o sporo czasu i co za tym idzie na stronie technique.pl nast\u0105pi\u0142o troch\u0119 zmian. Jedn\u0105 z najwa\u017cniejszych konsekwencji stania si\u0119 czasopismem internetowym jest to, \u017ce zaprzestali\u015bmy ingerencji w archiwalne teksty. Nie mo\u017cemy ich zmienia\u0107 i aktualizowa\u0107...\n\nAle za to mo\u017cemy:\n*-Zamieszcza\u0107 rozszerzenia, sprostowania i aktualizacje w postaci oddzielnych nowych tekst\u00f3w.\n*-Podejmowa\u0107 pewne tematy ca\u0142kiem na nowo, troch\u0119 na zasadzie \"wznawiania \u015bledztwa\" wobec zaistnienia nowych fakt\u00f3w lub uzyskania nowych informacji.\n\nSt\u0105d powr\u00f3t do tematu wk\u0142adek...\n\n=Wk\u0142adki Fonica \u2013 troch\u0119 historii i du\u017co konkret\u00f3w=\n\nMin\u0105\u0142 ju\u017c dobrze ponad rok od wakacyjnej imprezy w Muzeum Miasta \u0141odzi w roku 2016.\n\nhttp://technique.pl/mediawiki/index.php/Fonica_na_%C5%BCywo_-_wystawa_w_Muzeum_Miasta_%C5%81odzi        \n\nhttp://technique.pl/mediawiki/index.php/Fonica_na_%C5%BCywo_-_wystawa_w_Muzeum_Miasta_%C5%81odzi_cz%C4%99%C5%9B%C4%87_II    \n\nhttp://technique.pl/mediawiki/index.php/Fonica_na_%C5%BCywo_-_wystawa_w_Muzeum_Miasta_%C5%81odzi_cz%C4%99%C5%9B%C4%87_III\n\nCzas pokaza\u0142, \u017ce wszcz\u0119te w\u00f3wczas tematy nadal si\u0119 jako\u015b rozwijaj\u0105. Pojawia si\u0119 te\u017c wi\u0119cej potwierdzonych informacji i relacji opartych na faktach. Bardzo du\u017co da\u0142y osobiste kontakty i znajomo\u015bci w\u00f3wczas zawarte. Pozwalaj\u0105 one na podj\u0119cie pr\u00f3b monograficznego uj\u0119cia temat\u00f3w zwi\u0105zanych z produktami fabryki Fonica. \nDzi\u015b po raz kolejny podejmiemy temat wk\u0142adek gramofonowych. \nOgraniczymy si\u0119 do wk\u0142adek magnetycznych, wk\u0142adki piezoelektryczne niech zaczekaj\u0105 na swoj\u0105 kolej, a mo\u017ce kiedy\u015b\u2026\nOsobom z g\u00f3ry skre\u015blaj\u0105cym wk\u0142adki piezoelektryczne jako posiadacz i u\u017cytkownik wk\u0142adki \nMicro Acoustics QDC 1-e zalecam jednak nieco ostro\u017cno\u015bci w formu\u0142owaniu s\u0105d\u00f3w. :)\nZ jednej strony spr\u00f3bujemy zmierzy\u0107 si\u0119 mamy z odmitologizowaniem niekt\u00f3rych legend, z drugiej podejmiemy pr\u00f3by przerwania dziwnych dyskusji, z kt\u00f3rych wynika, \u017ce Tenorel to te\u017c Shure tyle, \u017ce nazywa si\u0119 Tenorel lub o tym, \u017ce zasadniczy wp\u0142yw na brzmienie wk\u0142adki mia\u0142 (i ma nadal) kolor tworzyw sztucznego, z kt\u00f3rego wykonano obudow\u0119 wk\u0142adki. \nZ przekory, b\u0119d\u0105cej naszym znakiem firmowym stwierdzimy, \u017ce to drugie nie jest mo\u017ce pozbawione ca\u0142kiem sensu, gdy\u017c znamy firmy, kt\u00f3re \u201epozycjonowa\u0142y\u201d cenowo produkty umieszczaj\u0105c je w obudowach ze szlachetnych materia\u0142\u00f3w np. Koetsu.\n\n<gallery>\n\nFile:Koetsu Urushi.jpg\nFile:Koetsu Bloodstone-1.jpg\nFile:KOETSU Coralstone.jpg\nFile:Koetsu Rosewood-1.jpg\n\n</gallery>\n\n\u017ar\u00f3dlo zdj\u0119\u0107: vinylengine\n\nW dzisiejszych czasach wida\u0107 co\u015b podobnego na popularnych produktach Ortofon, gdzie wiadomo, \u017ce wk\u0142adki Red, Blue, Bronze, Black to coraz wy\u017csze modele\u2026( odpowiedno z grubsza 400, 700, 1200 i 2000 z\u0142otych polskich)\nOczywi\u015bcie w przypadku wk\u0142adek Foniki takie rozumowanie jest, co najmniej zbyt \u015bmia\u0142\u0105 hipotez\u0105. \nKa\u017cdy z autor\u00f3w tego opracowania ma w tej kwestii wk\u0142adek MF1xx nieco odmienne zdanie. \n\nJa osobi\u015bcie jestem czynnikiem ca\u0142kowicie oboj\u0119tnym emocjonalnie. Po prostu wk\u0142adki MF ca\u0142kiem omin\u0105\u0142em. Gramofon, z kt\u00f3rego korzysta\u0142em, kolejno drugi stereofoniczny czyli \nG500 \"r\u0105ba\u0142\" mi p\u0142yty do\u015b\u0107 skutecznie, wi\u0119c zacz\u0105\u0142em si\u0119 rozgl\u0105da\u0107 za czym\u015b lepszym.(Do dzi\u015b nie mog\u0119 mu zapomnie\u0107 b\u0142yskawicznego zr\u0105bania Genesis Selling England by the Pound)\nWyb\u00f3r nie by\u0142 zbyt wielki, a sklep jeden \u2013 og\u0142oszenia drobne w \u017byciu Warszawy, pr\u00f3bowa\u0142em wi\u0119c ta\u0144szych Duali zaczynaj\u0105c od 1214, pr\u00f3bowa\u0142em Lenco L75, kt\u00f3ry ju\u017c wtedy by\u0142 \u201eklasykiem\u201d, a\u017c w ko\u0144cu wszed\u0142em w posiadanie Thorensa TD 150 MkII, kt\u00f3rego darz\u0119 wielkim sentymentem do dzi\u015b. (w latach upadku czarnej p\u0142yty odkupi\u0142em sobie egzemplarz TD 150 \u201epo przej\u015bciach\u201d za 26 z\u0142otych  :) ). M\u00f3j Thorens mia\u0142 wk\u0142adk\u0119 Shure M75 ED II i w ramieniu Thorensa TP 13 pracowa\u0142a ona bez problem\u00f3w przy nacisku 0,8 grama\u2026 Kontynuowa\u0142em potem par\u0119 zmian u\u017cytkowanie tego zestawu \u2013 Shure - Thorens wymieniaj\u0105c raz na dwa lata ig\u0142\u0119. Ig\u0142y by\u0142y wtedy tylko oryginalne\u2026 Oczywi\u015bcie jak wszyscy \u015blini\u0142em si\u0119 do V15, ale ostatecznie nigdy go nie mia\u0142em. Thorensa naby\u0142em w roku 1974 wi\u0119c na praktyk\u0119 po prostu przeskoczy\u0142em nad wszystkimi wersjami MF1xx. \n\n*Wracaj\u0105c do tematu wk\u0142adek Fonica...\n\nW Muzeum Miasta \u0141odzi pokazywano m.in. \u0142adn\u0105 kolekcj\u0119 wk\u0142adek. Wiekszo\u015b\u0107 zgromadzonych egzemplarzy zosta\u0142a udost\u0119pniona przez in\u017c. Andrzeja Stodolnego.\n\n[[File:Wkladki muzeum-1.jpg|600px]]\n\nJak si\u0119 potem okaza\u0142o, zamie\u015bci\u0142 on na jednym z for\u00f3w internetowych (winyle.pl)sporo rzeczowych informacji na temat wk\u0142adek. Poniewa\u017c wyrazi\u0142 zgod\u0119 na wykorzystanie jego wspomnie\u0144 z czas\u00f3w pracy w Fonice z wielk\u0105 przyjemno\u015bci\u0105 podj\u0119li\u015bmy to zadanie. Ponadto in\u017c. Stodolny zgodzi\u0142 si\u0119 odpowiedzie\u0107 na kilka dodatkowych pyta\u0144. \nTo wielki zaszczyt skorzysta\u0107 z wiedzy kogo\u015b, kto wie co m\u00f3wi, a nie kogo\u015b komu si\u0119 to tylko wydaje.  \n\n*'''Oddajemy wiec g\u0142os Panu In\u017cynierowi\u2026..\n'''\n\n==MF 100==\n\n''Mia\u0142em przyjemno\u015b\u0107 pracowa\u0107 w zespole wdra\u017caj\u0105cym licencj\u0119 Tenorela a nast\u0119pnie opracowywa\u0107 kolejne mutacje 100.'' \n''Ch\u0119tnie podziel\u0119 si\u0119 wspomnieniami zwi\u0105zanymi z moj\u0105 prac\u0105 w Fonice w latach 1976-1989 (\u2026) Postaram si\u0119 pisa\u0107 prawd\u0119 i tylko prawd\u0119, a tam, gdzie pami\u0119\u0107 mnie zawiedzie odpowiem \"nie pami\u0119tam\" ''\n'' Prac\u0119 w Fonice rozpocz\u0105\u0142em w maju 1976r.'' \n''Trwa\u0142y, ju\u017c zaawansowane, rozmowy w sprawie zakupu licencji Tenorela.''\n''Produkowane w tym czasie gramofony Hi-Fi by\u0142y wyposa\u017cane we wk\u0142adki ADC K8, a wk\u0142adki SHURE M44MB sprowadzane by\u0142y ju\u017c tylko na potrzeby serwisu. Nie pami\u0119tam dok\u0142adnie kiedy, ale zacz\u0119li\u015bmy sprowadza\u0107 r\u00f3wnie\u017c wk\u0142adki TENOREL 2001.''\n\n\n[[File:tenorel2001-1.jpg|290px]][[File:tenorel2001-2.jpg|320px]]\n\n[[File:tenorel2001-dane.jpg|400px]]\n\n\n''Dlaczego kupilismy licencj\u0119 ? Brakowa\u0142o dewiz i wszedzie starano sie uruchomic produkcje antyimportow\u0105 lub przynajmniej ograniczy\u0107 koszt importu. Wk\u0142adki Shure kupowalismy bodaj\u017ce po ok. 4$/szt, ADC po 3,5S a Tenorela po 2,5$''  ''ADCK8?'' ''Chyba by\u0142 to kompromis pomi\u0119dzy jako\u015bci\u0105 i cen\u0105.'' ''Dostali\u015bmy te\u017c do testowania kilkadziesi\u0105t wk\u0142adek ADC-XLM, to by\u0142a wy\u017csza (jako\u015b\u0107 i cena) p\u00f3\u0142ka firmy ADC.''  ''Nie pami\u0119tam jak d\u0142ugo sprowadzali\u015bmy te wk\u0142adki i ile ich og\u00f3\u0142em sprowadzono ale kupowali\u015bmy je chyba nie d\u0142u\u017cej ni\u017c 3-4 lata.''\n\n''Po uruchomieniu produkcji licencyjnej tak zwany wk\u0142ad dewizowy przy produkcji Mf -100 wynosi\u0142 poni\u017cej 0,5 $. i powoli mala\u0142 Ostatecznie zeszli\u015bmy chyba do poziomu 0.3$/wk\u0142adk\u0119.'' ''Kupowali\u015bmy w Szwajcarii ostrza diamentowe i elementy ramienia ig\u0142y.'' ''Za dewizy kupowali\u015bmy r\u00f3wnie\u017c drut nawojowy na cewki generatora, ta\u015bmy permalojowe na ekran i nabiegunniki oraz klej cyjanoakrylowy. W okresie przej\u015bciowym importowali\u015bmy te\u017c z Japonii magnesy (zast\u0105pione magnesami z huty Baildon).''\n\n''Pochodzenie nazwy naszej MF-100  jest bardziej prozaiczne ni\u017c s\u0105dzili niekt\u00f3rzy forumowicze, wywodz\u0105c j\u0105 od innej wk\u0142adki o tej samej nazwie.''  ''Po prostu:  (M) jak magnetyczna i (F) jak Fonica.''\n''Wk\u0142adki (zar\u00f3wno magnetyczne jak i piezoelektryczne) produkowali\u015bmy na wydziale M-7 przeniesionym w zwi\u0105zku z zakupem licencji z ul. Wr\u00f3blewskiego na ul. Nowotki (obecnie Pomorska) Kierownikiem wydzia\u0142u by\u0142 inz. Stanis\u0142aw Li\u017aniewicz, a jego nast\u0119pc\u0105  Zbigniew Oleksiewicz.''\n''Na teren wydzia\u0142u przenios\u0142a si\u0119 te\u017c Pracownia Konstrukcyjna Wk\u0142adek Gramofonowych  w kt\u00f3rej pracowa\u0142em.''\n''Kierownikiem pracowni by\u0142  in\u017c, Julian Meller.''\n\n''Pami\u0119tam, \u017ce by\u0142 problem z Rosjanami, kt\u00f3rym bardzo podoba\u0142y si\u0119 wk\u0142adki SHURE i nie mieli nic przeciwko produkowaniu przez nas wk\u0142adek na tej licencji, jednak by\u0142o to niemo\u017cliwe.'' ''Nie pami\u0119tam, czy cena by\u0142a zbyt wysoka, czy Shure odm\u00f3wi\u0142 sprzeda\u017cy licencji na swoj\u0105 wk\u0142adk\u0119. Nale\u017ca\u0142o przekona\u0107 Wielkiego Brata do wk\u0142adek Tenorela.''\n''Warunki wdra\u017cania licencji Tenorela by\u0142y takie, \u017ce Holendrzy dostarcz\u0105 nam kompletne oprzyrz\u0105dowanie do produkcji wk\u0142adek, a my najpierw zmontujemy okre\u015blon\u0105 ilo\u015b\u0107 wk\u0142adek z element\u00f3w dostarczonych przez Tenorela a nast\u0119pnie uruchomimy pe\u0142n\u0105 produkcj\u0119.''\n''Z tego powodu pierwsze wk\u0142adki Mf -100 mia\u0142y pokryw\u0119 generatora z napisem TENOREL, a znak U na czole generatora by\u0142 wykonany na folii samoprzylepnej a nie metod\u0105 termodruku. \n'' \n''O ile dobrze pami\u0119tam z cz\u0119\u015bci dostarczonych przez licencjodawc\u0119 zmontowali\u015bmy 10 000 wk\u0142adek.''\n\n[[File:naklej- 1.jpg|512px]]\n\nZdj\u0119cie in\u017c. Andrzej Stodolny\n\n''Znaczki przychodzi\u0142y w takich formatkach jak na zdj\u0119ciu z fabrycznie wykonanymi naci\u0119ciami folii, oddzielaj\u0105cymi poszczeg\u00f3lne znaczki. Pracownica pincet\u0105 zdejmowa\u0142a znaczek z podk\u0142adu i przenosi\u0142a go na korpus wk\u0142adki.''\n\n\n\n[[File:mf100-tenorel-1.jpg|256px]]\n\n[[File:mf100-tenorel-2.jpg|256px]]\n\n''Wk\u0142adki serii Mf nale\u017c\u0105 do grupy wk\u0142adek ze sta\u0142ym magnesem i ruchomym rdzeniem w przeciwie\u0144stwie do wk\u0142adek Shure nale\u017c\u0105cych do grupy wk\u0142adek z ruchomym magnesem. Nie b\u0119d\u0119 wnika\u0142 szczeg\u00f3\u0142owo w r\u00f3\u017cnic\u0119 konstrukcji obu wk\u0142adek, ale skutkowa\u0142o to dwoma gorszymi parametrami Mf-100 w por\u00f3wnaniu z M44MB:\n''\n''- ni\u017cszy sygna\u0142 wyj\u015bciowy wk\u0142adki (ni\u017csza skuteczno\u015b\u0107)''\n''- mniejsza odporno\u015b\u0107 na zewn\u0119trzne pole magnetyczne czyli wi\u0119cej zak\u0142\u00f3ce\u0144 od transformatora sieciowego gramofonu.\n''\n''Z pierwszym problemem borykali\u015bmy si\u0119 przez ca\u0142y czas produkcji wk\u0142adek, a rozwi\u0105zaniem tego problemu by\u0142y wk\u0142adki \"nieparzyste\" o mniejszym rozstawie nabiegunnik\u00f3w.''\n''Drugi problem by\u0142 przyczyn\u0105 konfliktu z Rosjanami gdy\u017c prawie ca\u0142y nasz eksport do ZSRR to by\u0142y korpusy gramofon\u00f3w bez obudowy, kt\u00f3re oni wk\u0142adali w radiol\u0119 posiadaj\u0105c\u0105 transformator sieciowy du\u017cej mocy.'' ''Rozproszone pole transformatora sieciowego indukowa\u0142o w nich sygna\u0142 o cz\u0119stotliwo\u015bci 50Hz'' ''Wkladki Shure praktycznie nie zbiera\u0142y przyd\u017awi\u0119ku sieci, a nasze ca\u0142kiem sporo, jakie\u015b 5-6 dB wi\u0119cej ni\u017c ich poprzedniczki''\n''Pretensje by\u0142y niezasadne, wcze\u015bniej zaakceptowali nasze wk\u0142adki.'' ''Problem wynik\u0142 st\u0105d, \u017ce r\u00f3wnolegle opracowali nowa wersj\u0119 radioli o wi\u0119kszej mocy i tu si\u0119 nadziali, bo prototypy tej radioli by\u0142y wykonane i testowane jeszcze z wk\u0142adkami Shure.'' \n''W ramach \"bratniej pomocy\" rozwi\u0105zali\u015bmy im problem od strony technicznej.'' ''Zaproponowali\u015bmy zastosowanie na ekran transformatora, blachy permalojowej zamiast zwyk\u0142ej stalowej.'' ''Mala\u0142o pole rozproszone i przyd\u017awi\u0119k spada\u0142 poni\u017cej dopuszczalnej granicy,ale ros\u0142a cena ekranu.'' ''Przekazali\u015bmy im trzy sztuki ekran\u00f3w do bada\u0144, ucieszyli si\u0119 ale na kr\u00f3tko.'' ''Okaza\u0142o si\u0119, \u017ce u nich permaloj to materia\u0142 strategiczny, tylko do produkcji wojskowej. Na przydzia\u0142 blachy do cywilnej radioli nie mieli szans. Nie wiem jak ostatecznie rozwi\u0105zali ten problem.'' \n\n*'''Co MF 100 ma w \u015brodku ?\n'''\n[[File:MF 100-10.jpg|512px]]\n\n<gallery widths=400px>\n\nFile:MF 100-10.jpg\nFile:MF 100-01.jpg\nFile:MF 100-02.jpg\nFile:MF 100-03.jpg\nFile:MF 100-04.jpg\nFile:MF 100-05.jpg\nFile:MF 100-06.jpg\nFile:MF 100-07.jpg\nFile:MF 100-08.jpg\nFile:MF 100-09.jpg\n\n</gallery>\n\n\n<gallery widths=400px>\nImage:mf-100-1.jpg\nImage:mf-100-2.jpg\n</gallery>\n\nKryzysowa wersja instrukcji z now\u0105 cena dok\u0142adan\u0105 do pude\u0142ka z wk\u0142adk\u0105 :)\n\n<gallery widths=128px heights=512px>\n\nImage:MF 100 -1-retusz.jpg\nImage:MF 100 -2-retusz.jpg\n</gallery>\n\n<gallery widths=400px>\n\nImage:MF 100 -cena.jpg\n\n</gallery>\n\n*'''Legenda Tenorela troch\u0119 szczeg\u00f3\u0142\u00f3w\n'''\nJeszcze inn\u0105 wyssan\u0105 z palca opowie\u015bci\u0105 jest to, \u017ce kupili\u015bmy licencj\u0119 na wk\u0142adk\u0119 gramofonow\u0105 od firmy pakuj\u0105cej gotowe wyroby, a nie od firmy produkuj\u0105cej wk\u0142adki. Mowa tu oczywi\u015bcie o holenderskiej firmie Tenorel. Pan Andrzej Stodolny, kt\u00f3ry by\u0142 dwukrotnie w siedzibie firmy Tenorel mieszcz\u0105cej si\u0119 przy ulicy Honore Lambostraat 2 w holenderskim Bussum stwierdzi\u0142, \u017ce by\u0142 to jak najbardziej producent wk\u0142adek. Pan Wolf, w\u0142a\u015bciciel kilkudziesi\u0119cioosobowej firmy, by\u0142 jej dyrektorem, managerem i szefem dzia\u0142u handlowego.  Zast\u0119pc\u0105 w\u0142a\u015bciciela do spraw technicznych by\u0142 in\u017c. Lebout pe\u0142ni\u0105cy funkcj\u0119 dyrektora technicznego, konstruktora i technologa w jednej osobie. Oczywi\u015bcie ig\u0142y kupowali w Szwajcarii, kt\u00f3re osadzali samodzielnie w zespole wspornika ig\u0142y. R\u00f3wnie\u017c drut na cewki, magnesy i permaloj by\u0142 kupowany u zewn\u0119trznych dostawc\u00f3w, ale monta\u017c wk\u0142adek i produkcja obud\u00f3w oraz niekt\u00f3rych detali odbywa\u0142a si\u0119 w Holandii. Roztrz\u0105sanie dzisiaj, czy sami konstruowali wk\u0142adki od A do Z, czy zlecali projekty zewn\u0119trznym firmom nie ma znaczenia i fakt ten nie mo\u017ce \u015bwiadczy\u0107 o tym, \u017ce by\u0142a to jedynie firma opatruj\u0105ca swoim logo cudze wyroby.\n\n*'''Diamentowe ig\u0142y'''\n\nDostawc\u0105 igie\u0142 dla firmy Tenorel by\u0142a firma Diamond. Tak wi\u0119c razem z kupnem licencji od Holendr\u00f3w przej\u0119li\u015bmy te\u017c ich dostawc\u0119.\nSzwajcarska firma Diamond S.A. powsta\u0142a w 1958 i zajmowa\u0142a si\u0119 obr\u00f3bk\u0105 ultra twardych materia\u0142\u00f3w, m.in.szlifowaniem diament\u00f3w dla przemys\u0142u i ostrzy igie\u0142 gramofonowych. Istnieje do dzisiaj i produkuje kable \u015bwiat\u0142owodowe, ale nie produkuje ju\u017c  igie\u0142 gramofonowych.\nOsob\u0105, kt\u00f3ra mia\u0142a bezpo\u015brednie kontakty ze szwajcarskim dostawc\u0105 ostrzy diamentowych i element\u00f3w ramienia ig\u0142y (cantilever) by\u0142 szef dzia\u0142u technologiczno-konstrukcyjnego in\u017c. Jerzy Meller.\n\n<gallery widths=400px>\n\nFile:igla_002.jpg\nFile:igla_003.jpg\nFile:igla_004.jpg\nFile:igla_005.jpg\nFile:igla_006.jpg\n\n</gallery>\n\n==MF 101== \n\n[[File:Mf 101.jpg|200px]]\n\n\u0179r\u00f3d\u0142o - Instrukcja Obs\u0142ugi - GS-461, GS-463, GS-464.\n\n==MF 102==\n\n''Dlaczego powstala Mf-102 ? Nasi \"gramofoniarze\" za\u017c\u0105dali wk\u0142adki o lepszej charakterystyce przenoszenia sygna\u0142u i pracuj\u0105cej przy mniejszym nacisku ig\u0142y.'' ''Poprawa charakterystyki wymaga\u0142a zmniejszenie indukcyjno\u015bci cewek generatora, aby rozszerzy\u0107 pasmo przenoszenia w kierunku wy\u017cszej cz\u0119stotliwo\u015bci. Dokonali\u015bmy to poprzez zmniejszenie liczby zwoi na cewce z 3300 do 2600 oraz przez zmniejszenie masy ramienia ig\u0142y.''\n''Uzyskali\u015bmy za\u0142o\u017cone pasmo przenoszenia, ale kosztem dalszego zmniejszenia skuteczno\u015bci wk\u0142adki.'' ''Aby nie dopu\u015bci\u0107 do spadku poni\u017cej minimalnego poziomu okre\u015blonego przez norm\u0119 dla sprz\u0119tu Hi-Fi DIN 45500 czyli 0,7mV/cm/s wysun\u0119li\u015bmy magnes z obudowy generatora tak daleko, na ile pozwala\u0142 to zaprojektowany po tym k\u0105tem nowy uchwyt ig\u0142y. Z trudem, ale zmie\u015bcili\u015bmy si\u0119 w normie.''\n''To \"z trudem\" zaowocowa\u0142o nast\u0119pnie pojawieniem si\u0119 rodziny wk\u0142adek nieparzystych o zmniejszonym rozstawie nabiegunnik\u00f3w z 2,1 do 1,9 mm.\n''\n''Zmniejszenie nacisku ig\u0142y wymaga\u0142o innego \u0142o\u017cyskowania ramienia'' (ig\u0142y). ''Pr\u00f3by zastosowania bardziej mi\u0119kkiej gumy na \u0142o\u017cysko pocz\u0105tkowo nie dawa\u0142o rezultatu, gdy\u017c zbyt mi\u0119kka guma nie utrzymywa\u0142a prawid\u0142owo ramienia ig\u0142y i po d\u0142u\u017cszym odtwarzaniu p\u0142yty wk\u0142adka zaczyna\u0142a \"szorowa\u0107 brzuchem\" po p\u0142ycie.'' ''Zastosowali\u015bmy mieszane zawieszenie, podobne do stosowanego w ig\u0142ach SHURE.'' ''Rami\u0119 ig\u0142y podtrzymywane by\u0142o na cienkim stalowym drucie, a gumowe \u0142o\u017cysko s\u0142u\u017cy\u0142o g\u0142\u00f3wnie do t\u0142umienia drga\u0144. Kto rozebra\u0142 ig\u0142y 100, 102 i 104 na czynniki pierwsze, zauwa\u017cy\u0142 r\u00f3\u017cnice.''\n\n<gallery widths=400px>\n\nFile:Mf-102.jpg\nFile:Mf 102.jpg\n\n</gallery>\n\n<gallery widths=400px>\n\nImage:mf102-1.jpg\nImage:mf102-2.jpg\n\n</gallery>\n\n[[File:mf102-01.jpg|256px]]\n\n[[File:mf102-02.jpg|256px]]\n\n[[File:mf102-03.jpg|256px]][[File:mf102-04.jpg|256px]]\n\n==MF 103==\n\nLEGENDA wk\u0142adek z ig\u0142a eliptyczn\u0105 - ''MF 103 \u2026. nie mog\u0119 sobie przypomnie\u0107 dlaczego nie by\u0142o 103. Prawdopodobnie by\u0142 to, przeskok w numeracji i ma to jaki\u015b zwi\u0105zek z prac\u0105 nad wk\u0142adk\u0105 z ig\u0142\u0105 eliptyczn\u0105.''  '''Patrz MF 10E'''.\n\n==MF 104==\n\n''Z kolei 104 to w du\u017cym uproszczeniu 102 bez drutu.'' ''Stary dowcip m\u00f3wi, \u017ce telegrafi\u015bci tak d\u0142ugo rozci\u0105gali druty a\u017c przesta\u0142y by\u0107 widoczne go\u0142ym okiem i w ten spos\u00f3b wynale\u017ali telegraf bez drutu.'' ''My tak d\u0142ugo (przy wsp\u00f3\u0142pracy z Politechnik\u0105 \u0141\u00f3dzk\u0105 i TENORELEM ) dobierali\u015bmy mieszanki gumowe, a\u017c mogli\u015bmy zrezygnowa\u0107 z drutu bez obawy o zetkni\u0119cie wk\u0142adki z p\u0142yt\u0105 nawet po wielogodzinnym odtwarzaniu p\u0142yt.''\n\n*Zak\u0142ad Kauczuku Instytutu Polimer\u00f3w Politechniki \u0141\u00f3dzkiej pod kierownictwem prof. Jerzego Ruci\u0144skiego opracowa\u0142 r\u00f3wnie\u017c inne materia\u0142y dla Foniki m.in. gum\u0119 na paski nap\u0119dowe oraz materia\u0142 p\u0142yt winylowych do gramowidu. W tych pracach bra\u0142 udzia\u0142 r\u00f3wnie\u017c \u00f3wczesny magister in\u017cynier,  a dzisiejszy szef instytutu prof. Marian Zaborski.\n\nMF 102 vs MF104\n''\n Zgadzam si\u0105 z ocen\u0105 wk\u0142adek Mf-102 i Mf104 dokonana przez jednego z forumowicz\u00f3w forum winyle.net:'' \"Mf-104 s\u0142ucha\u0107 si\u0119 da, ale zdecydowanie nie porywa swoim brzmieniem\" \"Je\u015bli chodzi o brzmienie Mf-102, to wydaje mi si\u0119, \u017ce jest ono najlepsze spo\u015br\u00f3d dotychczas przetestowanych igie\u0142 UNITRY\".\n''Od siebie dodam, \u017ce 102 jest najlepsz\u0105 ze wszystkich \"emefek\" ze sferycznym ostrzem.'' ''Kto\u015b kto wy\u017cej ocenia 104 musia\u0142 trafi\u0107 na wyj\u0105tkowo dobr\u0105 104 i wyj\u0105tkowo s\u0142ab\u0105 102.'' ''Wszystkie typy wk\u0142adek posiada\u0142y du\u017cy rozrzut parametr\u00f3w np. dla 104 minimalne t\u0142umienie przeniku mi\u0119dzy kana\u0142ami wynosi\u0142o 25 dB przy 1kHz (24 dB dla 102) ale w obu typach by\u0142y zar\u00f3wno egzemplarze o t\u0142umieniu lepszym ni\u017c 30 dB jak r\u00f3wnie\u017c o t\u0142umieniu, minimalnie, ale nie spe\u0142niaj\u0105cym normy - o 1-2 dB.''\n\n[[File:Mf 104.jpg|200px]]\n\n\u0179r\u00f3d\u0142o - Instrukcja Obs\u0142ugi - GS-461, GS-463, GS-464.\n\n==MF 105==\n\n''Odno\u015bnie wk\u0142adki Mf-105 nic konkretnego nie mog\u0119 powiedzie\u0107.'' ''Z tego co pami\u0119tam, planuj\u0105c uruchomienie wk\u0142adki z ostrzem eliptycznym, roboczo nazwali\u015bmy j\u0105 Mf-105E, mia\u0142a by\u0107 produkowana r\u00f3wnolegle z wk\u0142adk\u0105 MF-105; obie na bazie nowego generatora o bardziej atrakcyjnym wygl\u0105dzie.'' ''Produkcja pozosta\u0142ych wk\u0142adek mia\u0142a by\u0107 wygaszona.'' ''Problemy finansowe spowodowa\u0142y, \u017ce projekt nowego generatora zosta\u0142 od\u0142o\u017cony, a wk\u0142adk\u0119 eliptyczn\u0105 ostatecznie uruchomiono jako Mf-10E.'' ''Co spowodowa\u0142o p\u00f3\u017aniejsze uruchomienie 105 i czym dok\u0142adnie r\u00f3\u017cni\u0142a si\u0119 od swoich poprzedniczek chyba pozostanie niewiadom\u0105.\n''\n<gallery heights=256px>\nImage:mf105-1.jpg\nImage:mf105-2.jpg\n</gallery>\n\n==LEGENDA WK\u0141ADEK ELIPTYCZNYCH w realizacji czyli MF-10E==\n\n''O wdro\u017ceniu eliptycznych b\u0119dzie niewiele bo w tym czasie odszed\u0142em z Foniki.'' \n''Wk\u0142adka Mf-10E to wk\u0142adka z ig\u0142\u0105 z ostrzem eliptycznym.'' ''Wdro\u017cona do produkcji po moim odej\u015bciu z Foniki czyli po 30 czerwca 1989r.'' ''Pami\u0119tam wykonanie serii pr\u00f3bnej.'' ''Osadzenie eliptycznego ostrza w ramieniu ig\u0142y wymaga\u0142o orientacji ig\u0142y wzgl\u0119dem ramienia, do pr\u00f3b zakupili\u015bmy kompletne ramiona igie\u0142 z ostrzem osadzanym przez szwajcarskiego producenta ostrzy.'' ''Podobnie post\u0119powa\u0142 Tenorel przy produkcji swoich wk\u0142adek  T2001 ED i T2001 SD - tylko ostrza sferyczne osadza\u0142 w swoim zak\u0142adzie.''\n''By\u0142y plany zakupienia oprzyrz\u0105dowania do osadzania ostrzy eliptycznych ale nie wiem czy zakup zosta\u0142 zrealizowany.'' \n''Pr\u00f3by ods\u0142uchowe serii pr\u00f3bnej zosta\u0142y wykonane ju\u017c po moim odej\u015bciu, na pami\u0105tk\u0119 zosta\u0142a mi jedna wk\u0142adka.\n''\n<gallery widths=400px>\n\nFile:Mf 10 E.JPG\nFile:Mf 10E.JPG\nFile:Mf -10E.JPG\n\n</gallery>\n\nWk\u0142adka  Mf-10E powsta\u0142a jako ostatnia i do produkcji u\u017cywano szwajcarskich ramion igie\u0142. \nJak wida\u0107 na zdj\u0119ciach ig\u0142y ze szlifem sferycznym i eliptycznym mia\u0142y podobn\u0105 konstrukcj\u0119. \nW nawiercony  metalowy trzpie\u0144 osadzany by\u0142 mikroskopijnej wielko\u015bci diament.\n\n<gallery widths=400px>\n\nFile:WP_20180115_005.jpg\nFile:WP_20180115_006.jpg\nFile:WP_20180115_007.jpg\nFile:WP_20180115_008.jpg\nFile:WP_20180115_013.jpg\n\n</gallery>\n\n==Szczoteczka do p\u0142yt==\n\nIn\u017cynierowie Meller i Rzetelski opracowali  szczotk\u0119 akcesoryjn\u0105 pasuj\u0105c\u0105 do obud\u00f3w wszystkich  fonikowskich wk\u0142adek. By\u0142o to rozwi\u0105zanie dosy\u0107 popularne w tym okresie i stosowane przez wiele firm, a i dzisiaj nowe wk\u0142adki Shure M-97 posiadaj\u0105 tak\u0105 szczotk\u0119. Szczotka MTC-1 by\u0142a umiejscowiona asymetrycznie tak, aby po nasuni\u0119ciu na obudow\u0119 generatora czy\u015bci\u0142a  rowki p\u0142yty jeszcze nie odtwarzane. Opuszczanie ramienia ze szczotk\u0105 by\u0142o realizowane grawitacyjnie przez zawias wype\u0142niony smarem o bardzo du\u017cej lepko\u015bci. Da\u0142o to efekt powolnego osiadania na p\u0142ycie.  Co dziwne nawet dzisiaj po ponad 30 latach od wyprodukowania opuszczanie u\u017cytkowanej przeze mnie  szczotki dzia\u0142a jak za dawnych lat. Oczywi\u015bcie rozwi\u0105zanie takie opr\u00f3cz korzy\u015bci ma r\u00f3wnie\u017c skutki uboczne jak niepo\u017c\u0105dane prowadzenie wk\u0142adki przez w\u0142\u00f3kna szczotki, a nie tylko przez ig\u0142\u0119. Dodatkowo tworz\u0105ce si\u0119 \u0142adunki elektrostatyczne nie maj\u0105 mo\u017cliwo\u015bci odprowadzenia. Na etapie prototypu radzono sobie stosuj\u0105c w\u0142\u00f3kna pokrywane srebrem, ale nie mamy potwierdzenia, aby to drogie rozwi\u0105zanie by\u0142o stosowane w produkcji.\n\n<gallery widths=400px>\n\nFile:szczo-1.jpg\nFile:szczo-2.jpg\nFile:szczo-3.jpg\n\n</gallery>\n\n\n==Zamienno\u015b\u0107 igie\u0142== \n\n''Ig\u0142a a'la \"ko\u015b\u0107 s\u0142oniowa\" czy raczej mleczna (lekko prze\u015bwituj\u0105ca), to by\u0142 oryginalny uchwyt ig\u0142y, przys\u0142any wraz z innymi cz\u0119\u015bciami do monta\u017cu pierwszych wk\u0142adek. W Fonice by\u0142 foliowany napis Mf-100 i montowane rami\u0119. \u015anie\u017cnobia\u0142e uchwyty by\u0142y ju\u017c wtryskiwane w Fonice.''\n''Te ig\u0142y pasuj\u0105 do generatora, w kt\u00f3rym magnes nie wystaje z tworzywa na ok. 0,3mm lecz jest wci\u015bni\u0119ty \"r\u00f3wno z tworzywem\".''\n\n''Moja odpowied\u017a na stwierdzenie'' \"nie ma opcji \u017ceby wepchn\u0105\u0107 do niej \u015bnie\u017cnobia\u0142\u0105 Mf-100 - ma za gruby trzpie\u0144\" ''brzmi:- trzpie\u0144 100,102 i 104 jest dok\u0142adnie taki sam.\nW zale\u017cno\u015bci od tolerancji wykonania, ig\u0142y wchodz\u0105 z mniejszym lub wi\u0119kszym oporem. Je\u017celi nie wchodzi to prawdopodobnie podr\u00f3bka.\n''\n''Wk\u0142adka to jest korpus wk\u0142adki (generator) + ig\u0142a. Nazywanie wk\u0142adk\u0105 samego korpusu jest niepoprawne.'' \n''Je\u017celi ig\u0142a 100, 102 lub 104 w og\u00f3le nie wchodzi do korpusu to korpus jest od wk\u0142adek 'nieparzystych\" 101 lub 105.\n''\n''Je\u017celi wchodzi normalnie, ale nie do ko\u0144ca to problem jest w wysuni\u0119tym magnesie, a nie w grubo\u015bci trzpienia.''\n\n\n==Kontrola jako\u015bci wk\u0142adek==\n\n''Okresowa kontrola jako\u015bci wk\u0142adek i innych wyrob\u00f3w Foniki by\u0142a w r\u0119kach zak\u0142adowego laboratorium kontroli (kierownik dr in\u017c. Zdzis\u0142aw Rzetelski).'' ''Bie\u017c\u0105c\u0105 kontrol\u0119 czyli codzienny odbi\u00f3r wk\u0142adek wyprodukowanych na wydziale M-7 prowadzi\u0142  zesp\u00f3\u0142 kontroli jako\u015bci pod kierownictwem pani Aldony Cegie\u0142kowskiej. ''\n\n''Laboratorium prowadzi\u0142o badania losowo pobranej partii wk\u0142adek raz na kwarta\u0142.'' ''Badania obejmowa\u0142y wszystkie parametry  okre\u015blone w normie zak\u0142adowej na dany wyr\u00f3b, \u0142\u0105cznie z badaniami klimatycznymi - odporno\u015b\u0107 na nisk\u0105 i wysok\u0105 temperatur\u0119.''\n''Laboratorium prowadzi\u0142o te\u017c badania na etapie prototyp\u00f3w i serii pr\u00f3bnych, w tym badania ods\u0142uchowe wzmacniaczy, gramofon\u00f3w i wk\u0142adek.'' D''o ods\u0142uchu zapraszane by\u0142y zar\u00f3wno osoby o tzw. przeci\u0119tnym s\u0142uchu  jak i o uchu muzycznym. Te ostatnie o ile dobrze pami\u0119tam z filharmonii i wy\u017cszej szko\u0142y muzycznej.\n''\n''Normy zak\u0142adowe okre\u015bla\u0142y jakie parametry wk\u0142adek bada si\u0119  w 100% wyrob\u00f3w, a jakie tylko w reprezentatywnej pr\u00f3bce.'' ''100% kontrola dokonywana by\u0142a przez pracownik\u00f3w produkcji przed oddaniem partii wyrobu do kontroli jako\u015bci dokonywanej przez zesp\u00f3\u0142 Aldony Cegie\u0142kowskiej.'' ''Tu badano reprezentatywn\u0105 pr\u00f3bk\u0119, kt\u00f3rej wielko\u015b\u0107 zale\u017ca\u0142a od ilo\u015bci sztuk przedstawionych jednorazowo do odbioru.\n''\n''100% kontroli na produkcji podlega\u0142y nast\u0119puj\u0105ce parametry:''\n''1. Skuteczno\u015b\u0107 wk\u0142adki czyli napi\u0119cie wyj\u015bciowe odniesione do pr\u0119dko\u015bci zapisu (sygna\u0142 1kHz) r\u00f3wnej 1 cm/s.''\n\n''2. r\u00f3\u017cnica skuteczno\u015bci (1kHz) czyli r\u00f3\u017cnica napi\u0119\u0107 kana\u0142u lewego (L) i prawego(P) /w j\u0119zyku angielskim L i R/ wyra\u017cona w decybelach.\n''\n''3. T\u0142umienie przes\u0142uchu pomi\u0119dzy kana\u0142ami (1kHz) czyli r\u00f3\u017cnica pomi\u0119dzy sygna\u0142em po\u017c\u0105danym a niepo\u017c\u0105danym, wyra\u017cona w decybelach.''\n\n''Parametry igie\u0142 (jako gotowego wyrobu)  sprawdzane by\u0142y na tzw. generatorach wzorcowych czyli  korpusach wk\u0142adek wyselekcjonowanych pod k\u0105tem minimalnej r\u00f3\u017cnicy skuteczno\u015bci i maksymalnego t\u0142umienia przes\u0142uchu.''\n''Sprawdzano te\u017c geometri\u0119 wk\u0142adek i igie\u0142 np. czy ostrze i rami\u0119 ig\u0142y le\u017c\u0105 w p\u0142aszczy\u017anie symetrii wk\u0142adki, czy kraw\u0119d\u017a uchwytu ig\u0142y jest r\u00f3wnoleg\u0142a do odpowiedniej kraw\u0119dzi korpusu i czy po po\u0142o\u017ceniu ig\u0142y na p\u0142yt\u0119 zachowany jest minimalny odst\u0119p \"brzucha\" wk\u0142adki od powierzchni p\u0142yty.''\n''Kontrola geometrii odbywa\u0142a si\u0119 \"organoleptycznie\" przez por\u00f3wnanie ze wzorcem, cho\u0107 np. graniczny odst\u0119p od p\u0142yty badano szczelinomierzem a graniczne przypadki asymetrii przy pomocy mikroskopu z podzia\u0142k\u0105.''\n''Laboratorium bada\u0142o pe\u0142n\u0105 charakterystyk\u0119 i t\u0142umienie wk\u0142adek w pa\u015bmie 20 Hz - 20kHz na zgodno\u015b\u0107 z norm\u0105. Do tego celu u\u017cywano rejestratora firmy Br\u00fcel & Kj\u00e6r  i odpowiedniej p\u0142yty testowej tego producenta.'' ''Taki sam rejestrator posiadali\u015bmy te\u017c w naszej pracowni i w razie pilnej potrzeby kontrola jako\u015bci mog\u0142a z niego korzysta\u0107.''  \n''Laboratorium przeprowadza\u0142o te\u017c d\u0142ugotrwa\u0142y test grania czyli zachowanie wk\u0142adki po kilku godzinach odtwarzania non-stop. G\u0142ownie chodzi\u0142o o sprawdzenie, czy guma \u0142o\u017cyska ig\u0142y nie odkszta\u0142ca si\u0119 trwale przy d\u0142u\u017cszym odtwarzaniu i czy wk\u0142adka nie zacznie trze\u0107 brzuchem o p\u0142yt\u0119.''\n''To tyle co pami\u0119tam, opr\u00f3cz wykresu charakterystyki nie zachowa\u0142 mi si\u0119 \u017caden protok\u00f3\u0142 bada\u0144, ani \u017cadna norma.\n''\nSkan wykresu wk\u0142adki Mf-102 lub Mf-104.\n\n[[File:Charakterystyka Mf 102 lub 104-small.jpg|600px]]\n\nWykres z prywatnego archiwum in\u017c.Stodolnego\n\n''Na jednym wykresie wykonanym 19.01.1987 roku s\u0105 charakterystyki pi\u0119ciu wk\u0142adek, sporz\u0105dzone w trzech temperaturach otoczenia:  11, 15 i 20 stopni.''\n''Wraz ze spadkiem temperatury maleje elastyczno\u015b\u0107 gumy i wzrasta jej t\u0142umienie, owocuj\u0105ce wyra\u017anym spadkiem sygna\u0142u o wysokiej cz\u0119stotliwo\u015bci, powy\u017cej 5 kHz w temp. 11 stopni i powy\u017cej 10 kHz w temp. 15 stopni.'' \n''Przy jednym pomiarze (czwarty wykres od g\u00f3ry w temp. 20 stopni) przeskoczy\u0142 papier na rolce kt\u00f3ra go przesuwa\u0142a, co zaznaczy\u0142em w opisie.'' \n''Pomierzy\u0142em te\u017c i opisa\u0142em zdolno\u015b\u0107 \u015bledzenia tych wk\u0142adek przy cz\u0119stotliwo\u015bci zapisu 300 Hz w zale\u017cno\u015bci od temperatury. P\u0142yta testowa DIN 45549.'' ''Wynik pokazuje najwi\u0119ksz\u0105 amplitud\u0119 zapisu, odczytywan\u0105 bez widocznego na oscyloskopie zniekszta\u0142cenia sinusoidy.'' ''Symbol * przy drugim wykresie, oznacza \u017ce pojawi\u0142a si\u0119 minimalna deformacja sygna\u0142u, czyli wynik jest graniczny.''\n''Zdolno\u015b\u0107 \u015bledzenia wk\u0142adek w temp. 20 stopni powinna wynosi\u0107 minimum 80 um.''\n\n==Szczeg\u00f3\u0142y dotycz\u0105ce produkcji wk\u0142adek==\n\n''Przypomnia\u0142o mi si\u0119 jeszcze, \u017ce wzgl\u0119du na problem z przyd\u017awi\u0119kiem 50Hz pochodz\u0105cym od transformatora (sprawa z radzieckim wzmacniaczem, ale chyba nie tylko) opracowa\u0142em sprawdzanie generatora wk\u0142adki na odporno\u015b\u0107 na zmienne pole magnetyczne.''\n''Generator wsuwano do wn\u0119trza solenoidu (co\u015b na wz\u00f3r obecnego rezonansu magnetycznego) i przyd\u017awi\u0119k generowany w dowolnym z kana\u0142\u00f3w nie m\u00f3g\u0142 przekroczy\u0107 za\u0142o\u017conego poziomu napi\u0119cia.''\n''Nie pami\u0119tam te\u017c czy po wprowadzeniu tego pomiaru sprawdzali\u015bmy wszystkie generatory. Prawdopodobnie zaczynali\u015bmy od reprezentatywnych pr\u00f3bek, a gdy wynik by\u0142 negatywny nast\u0119powa\u0142a 100% selekcja.''\n''Wspomina\u0142em u Pozna\u0144skiego'' (na wystawie w Muzeum Miasta \u0141odzi, kt\u00f3re mie\u015bci si\u0119 w pa\u0142acu Pozna\u0144skiego), ''\u017ce nasze dwie podstawowe bol\u0105czki to du\u017cy rozrzut parametr\u00f3w - by\u0142y wk\u0142adki, kt\u00f3re spe\u0142nia\u0142y wymagania \"na styk\" albo nawet minimalnie ich nie spe\u0142nia\u0142y, ale gdy trzeba by\u0142o wykona\u0107 plan to \"zdarza\u0142y si\u0119 cuda\". By\u0142y te\u017c wk\u0142adki, kt\u00f3re spe\u0142nia\u0142y wymagania z du\u017cym zapasem, mniej wi\u0119cej 60-70% produkcji.''\n\n''Druga bol\u0105czka (w pewnym sensie fragment pierwszej) to niska skuteczno\u015b\u0107 wk\u0142adek (poza Mf -100)  spowodowana zmniejszeniem liczby zwoj\u00f3w w celu poprawy charakterystyki.'' ''Tu ka\u017cde pogorszenie w\u0142asno\u015bci element\u00f3w u\u017cywanych do monta\u017cy wk\u0142adki np. s\u0142abszy magnes lub \u017ale wy\u017carzone nabiegunniki, niebezpiecznie zbli\u017ca\u0142y \u015bredni\u0105 skuteczno\u015b\u0107 do warto\u015bci granicznej. Skuteczno\u015b\u0107 nieco poprawili\u015bmy we wk\u0142adce Mf-101 poprzez zmniejszenie rozstawu nabiegunnik\u00f3w z 2,1 na 1,9 mm.''\n''Wy\u017carzanie element\u00f3w polega\u0142o na kilkugodzinnym wygrzewaniu w atmosferze wodoru w temp. ok. 1000-1200 stopni Celsjusza i powolnym ch\u0142odzeniu. Samo rozgrzanie pieca trwa\u0142o ok. dw\u00f3ch godzin.''\n\n\n==Skala Produkcji==\n\nNiestety nie uda\u0142o si\u0119 zdoby\u0107 \"twardych\" danych na temat ilo\u015bci produkowanych wk\u0142adek. \nAle poniewa\u017c sprawa ta nie dawa\u0142a nam spokoju, to uda\u0142o si\u0119 nam\u00f3wi\u0107 in\u017c. Stodolnego na podj\u0119cie pr\u00f3by szacunkowego okre\u015blenia ilo\u015bci produkowanych  wk\u0142adek.\n\nZosta\u0142y wykonane trzy podej\u015bcia do tematu:\n\n*Po pierwsze: In\u017c. Stodolny uzyska\u0142 informacje od Zbigniewa Oleksiewicza \u2013 by\u0142ego kierownika wydzia\u0142u M-7 czyli monta\u017cu wk\u0142adek gramofonowych.\n\n''Zbyszek Oleksiewicz poda\u0142 mi szacunek ok. 3 000 000 szt. wk\u0142adek Mf... wszystkich typ\u00f3w i oko\u0142o 1 000 000 szt. igie\u0142 jako cz\u0119\u015bci zamiennych.'' ''Szacunek ten opar\u0142 na informacji kolegi z wydzia\u0142u produkcji gramofon\u00f3w, kt\u00f3ry w okresie najwi\u0119kszej produkcji wytwarza\u0142 do 30 000 gramofon\u00f3w z wk\u0142adk\u0105 magnetyczn\u0105 miesi\u0119cznie.''\n''Za\u0142o\u017cy\u0142, \u017ce \u015brednio produkowali 25 000/mc przez 10 lat co daje 3 000 000 gramofon\u00f3w, oko\u0142o 70% tej produkcji to by\u0142 eksport do ZSRR. Do tego doliczy\u0142 oko\u0142o 1 000 000 wk\u0142adek sprzedawanych poza gramofonami.''\n\n*Po drugie: In\u017c. Stodolny przedstawi\u0142 oszacowanie wynikaj\u0105ce z produkcji cewek do wk\u0142adek. \n''Oszacowa\u0142em te\u017c dzienn\u0105 zdolno\u015b\u0107 produkcyjn\u0105 w oparciu o liczb\u0119 nawijanych cewek, i tu wychodzi mi \u017ce jedna cewka nie schodzi\u0142a z nawijarki co 30 s, a raczej co minut\u0119.'' J''e\u017celi nawet samo nawijanie trwa\u0142o 20-30 sekund to potrzebny by\u0142 czas na podeschni\u0119cie kleju po jego naniesieniu  na cewk\u0119.''\n''Odliczaj\u0105c przerw\u0119 \u015bniadaniow\u0105 i  czas na rozpocz\u0119cie i zako\u0144czenie produkcji nawijarki pracowa\u0142y efektywnie ok. 7 godzin. \n''\n\nW zak\u0142adzie Tenorela cewki generatora nawija\u0142a jedna pracownica obs\u0142uguj\u0105ca dwie nawijarki jednocze\u015bnie. Fonika od razu zam\u00f3wi\u0142a 4 szt. nawijarek i w szybkim czasie dokupi\u0142a nast\u0119pne. Docelowo pracowa\u0142o 8 nawijarek.\n\nKontynuuj\u0105c oszacowanie.....\n\n''7 x 60min = 420min.''\n''420 x 8 = 3360 cewek. 4 cewki na wk\u0142adk\u0119 daje 840 wk\u0142adek na zmian\u0119.''\n''Uwzgl\u0119dniaj\u0105c odpad przy monta\u017cu (urwane lub \u017ale zlutowane przewody) mamy minimum 800 wk\u0142adek.'' ''O ile nawijanie + klejenie trwa\u0142o nieco kr\u00f3cej ni\u017c minut\u0119 to mog\u0142o by\u0107 ok. 900 wk\u0142adek''\n''Pami\u0119tam te\u017c, \u017ce w miar\u0119 potrzeb uruchamiano drug\u0105 zmian\u0119, a raczej pracownice pracowa\u0142y po godzinach raz lub dwa razy w tygodniu, co daje nam wspomniane wcze\u015bniej 1000 szt. wk\u0142adek dziennie.''\n\n''Na nawijarki spojrza\u0142em jeszcze z tej strony:''\n''Pojedyncza cewka Mf-100 mia\u0142a 3300 zwoj\u00f3w, samo nawini\u0119cie ich w 30 sekund (bez klejenia) by\u0142o mo\u017cliwe, bo odpowiada\u0142o to 6600 obrotom silnika na minut\u0119 - g\u0142owica nawijaj\u0105ca by\u0142a mocowana bezpo\u015brednio na wale silnika pr\u0105du sta\u0142ego osi\u0105gaj\u0105cego  8-10 tysi\u0119cy obrot\u00f3w na minut\u0119 ale prawdopodobnie nie pracowa\u0142 z maksymaln\u0105 liczb\u0105 obrot\u00f3w, ponadto potrzebny by\u0142 czas na p\u0142ynne rozp\u0119dzenie i wyhamowanie aby nie zerwa\u0107 cienkiego drutu nawojowego.''\n''Cewki do Mf-102 i nast\u0119pnych modeli posiada\u0142y mniej zwoj\u00f3w wi\u0119c czas nawijania si\u0119 skraca\u0142 a wydajno\u015b\u0107 nawijarek nieco ros\u0142a. Nieco, bo czas naniesienia kleju i jego schni\u0119cia nie zmienia\u0142 si\u0119.\n''\n*Po trzecie: ''Patrz\u0105c moimi oczami: Wk\u0142adki produkowali\u015bmy d\u0142u\u017cej ni\u017c 10 lat, pomijaj\u0105c pocz\u0105tkowy okres rozruchu produkcji licencyjnej - przynajmniej przez 12 lat.''\n''Je\u017celi dobrze pami\u0119tam dziennie (w r\u00f3\u017cnych latach) schodzi\u0142o 600-1000 wk\u0142adek.'' ''Rocznie (250 dni roboczych) daje to 150 000 - 250 000 wk\u0142adek, a przez okres 12 lat 1 800 000 - 3 000 000 wk\u0142adek.''\n''Z kolei dzienna produkcja igie\u0142: 5 monta\u017cystek X 250 szt. mog\u0142a dochodzi\u0107 do 1250 szt.''\n''Pl\u0105cze mi si\u0119 te\u017c informacja, i\u017c w jakim\u015b okresie, miesi\u0119czne plany produkcji wk\u0142adek waha\u0142y si\u0119 nieco powy\u017cej 20 000 szt.'' ''Przyjmuj\u0105c 22 dni robocze w miesi\u0105cu mamy dzienn\u0105 produkcj\u0119 do 1000 wk\u0142adek.\n''\nReasumuj\u0105c:\n\n'''S\u0105dz\u0119, \u017ce podana przez p. Oleksiewicza szacunkowa liczba 3 milion\u00f3w sztuk generator\u00f3w MF... i 4 milion\u00f3w sztuk igie\u0142 (3 mln do wk\u0142adek + 1 mln samodzielnie) wyprodukowanych od  dnia uruchomienia licencji do dnia zaprzestania produkcji jest bliska prawdy.'''\n\nJak wida\u0107 mimo braku dokumentacji, wbrew up\u0142ywowi czasu, pewne informacje udaje si\u0119 w miar\u0119 rzetelnie odtworzy\u0107. Potrzebne s\u0105 tylko: dobra wola i \u201ein\u017cynierskie podej\u015bcie\u201d czyli oparcie si\u0119 o liczby, a nie o legendy, gus\u0142a i klechdy domowe\n\n==FAQ==\n\n*A oto odpowiedzi In\u017cyniera Stodolnego na dwa cz\u0119sto zadawane pytania czyli FAQ:\n\n'''1-Mam kilka wk\u0142adek bez igie\u0142 i tak naprawd\u0119 nie wiem, kt\u00f3re s\u0105 kt\u00f3re (ma\u0142y/du\u017cy kwadrat, wystaj\u0105cy magnes lub nie itd...) ???.\n'''\n''Du\u017cy kwadrat - to wk\u0142adki \"parzyste\" Mf-100 i Mf-104, ma\u0142y kwadrat \"nieparzyste\".''\n''Wystaj\u0105cy magnes - wszystkie wk\u0142adki powy\u017cej Mf-100''\n\n''Po 100 powsta\u0142a 102, a 101 dopiero jako trzecia i nie wiem dlaczego przeskoczyli\u015bmy 101, natomiast powr\u00f3t do 101 po zmniejszeniu rozstawu nabiegunnik\u00f3w by\u0142 celowy. Przyj\u0119li\u015bmy, \u017ce kolejne wersje \"ma\u0142ych kwadrat\u00f3w\" b\u0119d\u0105 nieparzyste, a \"du\u017cych kwadrat\u00f3w\" - parzyste.\n''\n''Reasumuj\u0105c:\n''\n''-Mf 100 schowany magnes, du\u017cy kwadrat''\n\n''-Mf 101 wystaj\u0105cy magnes, ma\u0142y kwadrat''\n\n''-Mf 102 wystaj\u0105cy magnes, du\u017cy kwadrat''\n\n''-Mf 104 wystaj\u0105cy magnes, du\u017cy kwadrat''\n\n''-Mf 105 wystaj\u0105cy magnes, ma\u0142y kwadrat''\n\n''-Mf 10E wystaj\u0105cy magnes, ma\u0142y kwadrat''\n\n\n'''2-Jeszcze dochodzi sprawa sko\u015bnie podwy\u017cszonej obudowy. Czemu mia\u0142a s\u0142u\u017cy\u0107? Wiadomo, \u017ce k\u0105t pochylenia cantilevera si\u0119 zmieni\u0142 w stosunku do g\u0142\u00f3wki, wi\u0119c mo\u017ce chodzi\u0142o o wyr\u00f3wnanie innej wysoko\u015bci ramienia ( reg. VTA)w nowych modelach?'''\n\n''Skos pokrywy generatora powsta\u0142 z innego powodu.'' ''Przy prostej obudowie najni\u017cszy punkt wk\u0142adki w stosunku do p\u0142yty le\u017cy za ig\u0142\u0105, a nie nad ostrzem ig\u0142y, co dobrze wida\u0107 w Mf-100.'' ''Gdy przeszli\u015bmy na bardziej mi\u0119kkie zawieszenie i zmniejszyli\u015bmy rozstaw nabiegunnik\u00f3w zdarza\u0142o si\u0119, \u017ce cz\u0119\u015b\u0107 wk\u0142adek dotyka\u0142a p\u0142yty podczas odtwarzania co by\u0142o efektem zar\u00f3wno wi\u0119kszej podatno\u015bci statycznej ig\u0142y jak i braku mo\u017cliwo\u015bci jej wy\u017cszego ustawienia w mniejszym kwadracie.''  ''Wprowadzaj\u0105c skos pochylali\u015bmy wk\u0142adk\u0119  i \"odzyskiwali\u015bmy\" ok. 0,2 mm prze\u015bwitu.\n''\n\n[[File:dwie wersje mf00.jpg|400px]]\n\nDwie wersje MF 100: \"p\u0142aska\" i \"sko\u015bna\"\n\n''Pami\u0119tam, \u017ce in\u017c. Rzetelski pocz\u0105tkowo nie chcia\u0142 si\u0119 na to zgodzi\u0107, w\u0142a\u015bnie ze wzgl\u0119du na zmian\u0119 k\u0105ta odczytu, ale w badaniach wysz\u0142o mu,  \u017ce podczas odtwarzania, po\u0142o\u017cenie ostrza w stosunku do rowka  nadal mie\u015bci si\u0119 w granicach tolerancji.''\n\n==More FAQ ==\n\nMateria\u0142 dla zaawansowanych.\nTe pytania s\u0105 bardziej szczeg\u00f3\u0142owe pyta Pawe\u0142 Cendrowicz, odpowiada Andrzej Stodolny\n\nData rozmowy 25.01.2018\n*P.C. \nJak oceniali\u015bcie wk\u0142adki Mf w por\u00f3wnaniu do tych zagranicznych, kt\u00f3rymi dysponowali\u015bcie?\n*A.S.\n''Z t\u0105 ocen\u0105 wk\u0142adek na tle innych, trudno powiedzie\u0107, in\u017c. Rzetelskiemu w trakcie pr\u00f3b ods\u0142uchowych wychodzi\u0142y ca\u0142kiem niez\u0142e por\u00f3wnania, ale nie da\u0142bym sobie r\u0119ki uci\u0105\u0107, \u017ce ocena nie by\u0142a lekko naci\u0105gni\u0119ta in plus.''\n''Na pewno nie by\u0142y zdecydowanie gorsze, jak obecnie oceniaj\u0105 je niekt\u00f3rzy forumowicze.'' ''S\u0105 te\u017c bardzo pozytywne oceny i to jak s\u0105dz\u0119 wynika\u0142o z du\u017cego rozrzutu parametr\u00f3w o kt\u00f3rym pisa\u0142em wcze\u015bniej.'' Kto trafi\u0142 na dobry egzemplarz to nasze wk\u0142adki chwali\u0142 , kto na gorszy - ocenia\u0142 je jako s\u0142abe.\n''Nie ukrywam, \u017ce dla siebie, znajomych i dla szef\u00f3w na prezenty dla ich znajomych i go\u015bci ze zjednoczenia, dokonywa\u0142em wst\u0119pnej selekcji. Z drugiej strony tzw. brzmienie wk\u0142adki bardziej zale\u017ca\u0142o od ostrza ig\u0142y i \u0142o\u017cyska (tego gumowego pier\u015bcionka)  ni\u017c sposobu monta\u017cu.''\n\n\n*P.C.\nJak w takim razie wykonywali\u015bcie ten newralgiczny element jakim by\u0142o to \u0142o\u017cysko, aby produkcja by\u0142a powtarzalna?\n*A.S.\n''Nie wiem czy zauwa\u017cy\u0142e\u015b pod mikroskopem ale pod\u0142u\u017cny przekr\u00f3j otworu w \u0142o\u017cysku nie ma kszta\u0142tu walca a nieco przypomina hiperboloid\u0119 jednopow\u0142okow\u0105. Wynika\u0142o to z  rozci\u0105gania si\u0119 materia\u0142u w trakcie wycinania otworu.''\n''Proces wykonywania \u0142o\u017cyska wygl\u0105da\u0142 nast\u0119puj\u0105co:''\n\n''1. Zeszlifowanie p\u0142ata gumy na odpowiedni\u0105 grubo\u015b\u0107. Producent nie zapewnia\u0142 odpowiedniej tolerancji grubo\u015bci podczas wulkanizacji gumy, a wymagali\u015bmy tolerancji - 0.02mm.\n''\n\n''2. Wyci\u0119cia \u0142o\u017cyska.'' ''Wyci\u0119cie odbywa\u0142o si\u0119 podw\u00f3jnym wykrojnikiem czyli dwoma umieszczonymi wsp\u00f3\u0142osiowo.'' ''Zewn\u0119trzny wycina\u0142 \u0142o\u017cysko a wewn\u0119trzny otw\u00f3r w \u0142o\u017cysku.'' ''Dobra robota naszej narz\u0119dziowni, poza pierwszymi narz\u0119dziami z Tenorela. \n''\n<gallery widths=400px>\n\nFile:wykroj - 1a.jpg\nFile:wykroj - 2.jpg\nFile:wykroj - 3.jpg\n\n</gallery>\n\n\nZdj\u0119cia wykrojnika wykonane przez in\u017c Stodolnego: jedno  z boku z za\u0142o\u017con\u0105 aluminiow\u0105 os\u0142on\u0105 wykrojnika, na kt\u00f3r\u0105 naniesiono symbol narz\u0119dzia i dwa ze zbli\u017ceniem na kraw\u0119dzie  tn\u0105ce gum\u0119.\nDla orientacji skali: \u015arednica zewn\u0119trzna wykrojnika =6,0 mm ; \u015brednica os\u0142ony = 14 mm\n\n''3. Szlifowanie zewn\u0119trznej \u015brednicy \u0142o\u017cyska na odpowiedni wymiar, miniaturow\u0105 szlifierk\u0105 do wa\u0142k\u00f3w. \u0141o\u017cyska by\u0142y nak\u0142adane chyba po 8-10 na o\u015b i szlifowane jednocze\u015bnie.'' ''Wa\u017cne by\u0142o aby przy ich nak\u0142adaniu nie przyciska\u0107 jednego do drugiego bo to \u015bciska\u0142o gum\u0119 i po zdj\u0119ciu z osi te kt\u00f3re znalaz\u0142y si\u0119 w \u015brodku mia\u0142y mniejsz\u0105 \u015brednic\u0119.''\n\n\n*P.C.\nM\u00f3j tata (pracownik narz\u0119dziowni Foniki) opowiedzia\u0142 mi, \u017ce wykona\u0142 kilkadziesi\u0105t sztuk przymiar\u00f3w produkcyjnych w du\u017cej dok\u0142adno\u015bci, kt\u00f3re mia\u0142y s\u0142u\u017cy\u0107 do ustawienia wysoko\u015bci ig\u0142y na linii monta\u017cowej w zak\u0142adzie mieszcz\u0105cym si\u0119 na ul. Nowotki ( dawniej i obecnie ul. Pomorska). Czy narz\u0119dziownia Foniki wyposa\u017cona w nowoczesne obrabiarki by\u0142a w stanie wykona\u0107 pe\u0142ne oprzyrz\u0105dowanie produkcyjne i kontrolne?\n*A.S.\n''To o czym wspomina\u0142 tw\u00f3j tata to m\u00f3g\u0142 by\u0107 rodzaj szczelinomierza, w sumie by\u0142o kilka r\u00f3\u017cnych  przymiar\u00f3w do wk\u0142adek wykonanych przez narz\u0119dziowni\u0119,  ale nie pami\u0119tam szczeg\u00f3\u0142\u00f3w.''\n''Gdy przyszed\u0142em do Foniki, in\u017c. Bo\u0142daniuk by\u0142 szefem, a raczej \"nadszefem\" narz\u0119dziowni.'' ''Mia\u0142 stanowisko g\u0142\u00f3wnego specjalisty do spraw gospodarki narz\u0119dziami lub podobnie brzmi\u0105ce.'' ''Kierownikiem narz\u0119dziowni by\u0142 Zbyszek Adamkiewicz. Narz\u0119dziownia sta\u0142a na wysokim poziomie i generalnie nie by\u0142o problem\u00f3w z ich przyrz\u0105dami, ale czasem zdarza\u0142y im si\u0119 wpadki w stosunkowo prostych rzeczach jak stempel do termodruku napisu Mf, czy foremka do wtrysku karkas\u00f3w cewek i musieli poprawia\u0107 swoje dzie\u0142a.''\n''Opr\u00f3cz form, narz\u0119dziownia wykonywa\u0142a stemple i wykrojniki do nabiegunnik\u00f3w i ekranu a tak\u017ce kompletne przyrz\u0105dy monta\u017cowe czyli np. praski do wciskania magnes\u00f3w, praski do kr\u0119powania ramion i wycinania otworu pod ostrze itd.''\n\n\n*P.C.\nMam jeszcze pytania dotycz\u0105ce monta\u017cu kompletnej ig\u0142y. Wiem, \u017ce najpierw ostrza igie\u0142 wciskali\u015bcie r\u0119cznie w rurk\u0119. Potem by\u0142 kupiony od Szwajcar\u00f3w wibrator, kt\u00f3ry sam pozycjonowa\u0142 ostrza wzgl\u0119dem rurki i ustawia\u0142 j\u0105 nad rurk\u0105. Samo wci\u015bni\u0119cie wymaga\u0142o obs\u0142ugi r\u0119cznej, ale to wynika\u0142o raczej ze wzgl\u0119d\u00f3w politycznych (pe\u0142ne zatrudnienie) ni\u017c technicznych. I nic nie sta\u0142o na przeszkodzie, \u017ceby t\u0105 operacj\u0119 ca\u0142kowicie zautomatyzowa\u0107. Jaka by\u0142a norma ilo\u015bciowa monta\u017cu ig\u0142y kompletnej?\n*A.S.\n''Automat by\u0142 kupiony do osadzania ostrzy szafirowych w ramionach do wk\u0142adek piezoelektrycznych.'' ''Wibrator podawa\u0142 ostrza pod prask\u0119 na spr\u0119\u017cone powietrze, ostrze by\u0142o automatycznie wciskane w otw\u00f3r a pracownica r\u0119cznie nanosi\u0142a klej.'' ''Zupe\u0142nie nie pami\u0119tam jak by\u0142o rozwi\u0105zane podawanie ramienia i wycinanie w nim otworu.'' ''Czy ramiona by\u0142y podawane przez drugi wibrator czy r\u0119cznie przez pracownic\u0119 a je\u017celi r\u0119cznie to czy ju\u017c z ukszta\u0142towanym ramieniem i otworem wyci\u0119tym na innym stanowisku czy pracownica podk\u0142ada\u0142a surow\u0105 rurk\u0119.'' ''Mo\u017ce (ju\u017c po moim odej\u015bciu)  kupiono drugi automat do osadzania ostrzy diamentowych.''\n''Przeci\u0119tna wydajno\u015b\u0107 pracownicy to by\u0142o 250 szt. na zmian\u0119 i dotyczy\u0142o monta\u017cu ig\u0142y kompletnej czyli na\u0142o\u017cenie gumowego \u0142o\u017cyska na rami\u0119 a nast\u0119pnie w\u0142o\u017cenie w uchwyt ramienia - dok\u0142adniej w mosi\u0119\u017cn\u0105 rurk\u0119 o przekroju kwadratowym.'' ''Norma by\u0142a mniejsza, pocz\u0105tkowo chyba 170-180 szt., potem j\u0105 podniesiono, ale nie do 250 szt.'' ''Rekordzistka montowa\u0142a chyba 350 szt., ale kole\u017canki nie tolerowa\u0142y takiej wydajno\u015bci i po p\u00f3\u0142 roku przenios\u0142a si\u0119 na inny wydzia\u0142 bo strasznie jej dogryza\u0142y i napuszcza\u0142y na ni\u0105 kontrol\u0119 jako\u015bci.'' ''O dziwo mimo tak du\u017cej wydajno\u015bci monta\u017cu jej ig\u0142y by\u0142y o wiele rzadziej odsy\u0142ane przez kontrol\u0119 do poprawki ni\u017c innych pracownic.'' ''To \u015bwiadczy\u0142o o zmowie monta\u017cystek, ale te\u017c o pewnym \"darze bo\u017cym\" tej pracownicy.''\n''Problem polega\u0142 na tym by rami\u0119 ig\u0142y z na\u0142o\u017conym \u0142o\u017cyskiem, odpowiednio uchwyci\u0107 w pincet\u0119 i wsun\u0105\u0107 w kwadratowy otw\u00f3r tak aby uzyska\u0107 w\u0142a\u015bciwe nachylenie ramienia ig\u0142y do osi kwadratowej rurki przy jednoczesnym ustawieniu ramienia i ostrza w pionowej p\u0142aszczy\u017anie symetrii rurki. je\u017celi by\u0142a potrzebna korekta, zmian\u0119 po\u0142o\u017cenia ramienia uzyskiwano przez minimalny nacisk \u0142o\u017cyska czubkiem pincety w odpowiednim miejscu.'' ''Monta\u017cystka mia\u0142a tym wi\u0119ksz\u0105 wydajno\u015b\u0107 im mniej czasu traci\u0142a na korekt\u0119. '' .  ''W firmie Tenorel osoby montuj\u0105ce ig\u0142y dobierano specjalnie pod tym k\u0105tem \u2013 prawid\u0142owe osadzenie ig\u0142y \u201eod pierwszego w\u0142o\u017cenia\u201d.'' ''W Fonice r\u00f3\u017cnie to bywa\u0142o, a \u015bmiem twierdzi\u0107, \u017ce gdyby wszystkie monta\u017cystki mia\u0142y \u201edar bo\u017cy\u201d to jako\u015b\u0107 igie\u0142 by\u0142aby zdecydowanie lepsza.'' \n\n\nOsadzenie kotwicy na wsporniku ig\u0142y\n\n\n<gallery widths=400px>\nFile:IGLA MIKRO-1.jpg\nFile:IGLA MIKRO-2.jpg\nFile:IGLA MIKRO-3.jpg\n</gallery>\n\n*Zewn\u0119trzna tulejka ferrytyczna (kotwica wg. nomenklatury Foniki) mia\u0142a \u015brednic\u0119 nominaln\u0105 1,2 \u015brednicy rurki aluminiowej. Elementy te by\u0142y \u0142\u0105czone przez wtrysk przezroczystego polistyrenu. Zmierzone \u015brednice zewn\u0119trzne aluminiowej rurki to 0,5mm, a kotwicy 1,2mm.\n\n==Podsumowanie==\n\nPatrz\u0105c na budow\u0119 wk\u0142adki wida\u0107 teraz dlaczego tak niewielki element, jakim jest wk\u0142adka magnetyczna, jest taki drogi i dlaczego niekt\u00f3re potrafi\u0105 kosztowa\u0107 wi\u0119cej ni\u017c ca\u0142y gramofon. (W nowym wyrobie Foniki cena wk\u0142adki  nie przekracza\u0142a 30% ceny detalicznej gramofonu, a w kosztach produkcji gramofonu udzia\u0142 wk\u0142adki z ostrzem sferycznym raczej nie przekracza\u0142 20%). Sama ilo\u015b\u0107 operacji produkcyjnych i monta\u017cowych pokazuje jak skomplikowanym by\u0142 projekt wdro\u017cenia i uruchomienia produkcji nowej wk\u0142adki. Wykonanie tylko malutkiego elementu jakim by\u0142o \u0142o\u017cysko wspornika ig\u0142y wymaga\u0142o trzech operacji na trzech maszynach (szlifierka do p\u0142aszczyzn, do wa\u0142k\u00f3w i prasa do wycinania). I nie m\u00f3wimy tu o oprzyrz\u0105dowaniu samego poddostawcy gumowych p\u0142at\u00f3w. A gdzie tu jeszcze do kompletnej wk\u0142adki? Trzeba wzi\u0105\u0107 pod uwag\u0119, \u017ce dotyczy to produkcji wielkoseryjnej, z powtarzaln\u0105 dok\u0142adno\u015bci\u0105, element\u00f3w w skali mikro, gdzie \u015brednica drutu to 35mikron\u00f3w (z lakierem), \u015brednica mosi\u0119\u017cnego trzpienia, w kt\u00f3rym by\u0142 osadzony diament to \u0107wier\u0107 milimetra (0,25mm). Nawet dla nowoczesnego zak\u0142adu, jakim ju\u017c wtedy by\u0142a Fonica, wdro\u017cenie seryjnej produkcji wk\u0142adek by\u0142o du\u017cym wyzwaniem, ale dzi\u0119ki temu sta\u0142a si\u0119 jednym z niewielu producent\u00f3w wk\u0142adek na \u015bwiecie. Przypomnijmy, \u017ce nawet znane japo\u0144skie firmy nie by\u0142y producentami wk\u0142adek, a przewa\u017cnie korzysta\u0142y z wyrob\u00f3w AT ze swoim logo. Z przymru\u017ceniem oka mo\u017cna stwierdzi\u0107, \u017ce t\u0105 drog\u0105 sz\u0142a te\u017c Fonica, kt\u00f3ra opr\u00f3cz nazw Mf opatrywa\u0142a wk\u0142adki innym logo. Gramofon HIFIVOX (odmiana G-8010 na Francj\u0119) by\u0142 wyposa\u017cany we wk\u0142adk\u0119 oznaczon\u0105 tylko nalepk\u0105 ze stylizowanym '''H''' przyklejon\u0105 na czole generatora. \n\n[[File:Hivox - 1.jpg|640px]]\n\n[[File:mf 100 wersja H-small.jpg|640px]]\n\nA i \u201ebracia ze wschodu\u201d swoj\u0105 wk\u0142adk\u0119 \u041a\u043e\u0440\u0432\u0435\u0442 (Korwiet) produkowali w Szwajcarii. A przypomnijmy, \u017ce dzia\u0142o si\u0119 to w bardzo \u201esiermi\u0119\u017cnych\u201d czasach przed rokiem 1976. \nNiestety na rynek (te\u017c ten w sensie dos\u0142ownym) trafia\u0142y drog\u0105 oficjaln\u0105 i nie tylko r\u00f3wnie\u017c wk\u0142adki odrzucone z produkcji lub poddane ponownej, jak opisa\u0142 in\u017c. Stodolny \u201ecudownej selekcji\u201d. Generator, kt\u00f3ry pos\u0142u\u017cy\u0142 do ogl\u0119dzin jest jednym z takich odrzuconych i nie powinien trafi\u0107 do sprzeda\u017cy, poniewa\u017c nabiegunnik jednej z cewek jest przesuni\u0119ty i nie pasuje do niego \u017cadna ig\u0142a. Ale przy u\u017cyciu du\u017cej si\u0142y da\u0142o si\u0119 wcisn\u0105\u0107 w ni\u0105 ig\u0142\u0119 Mf-100. Wk\u0142adka taka \u201egra\u0142a\u201d przez wiele lat, ale na pewno i jako\u015b\u0107 d\u017awi\u0119ku, i jej parametry pozostawia\u0142y wiele do \u017cyczenia. Mo\u017cna wi\u0119c przypuszcza\u0107, \u017ce produkty z nieoficjalnego obiegu oraz te, kt\u00f3re ratowa\u0142y plan pomog\u0142y zbudowa\u0107 z\u0142\u0105 s\u0142aw\u0119 fonikowskich Mf-ek. \nTak jak dzisiaj i dawniej istnia\u0142y wk\u0142adki gorsze i du\u017co lepsze, ale na co ju\u017c zwr\u00f3cili\u015bmy uwag\u0119 na pocz\u0105tku artyku\u0142u, zawsze trzeba te\u017c por\u00f3wnywa\u0107 cen\u0119 z jako\u015bci\u0105, a nie sugerowa\u0107 si\u0119 tylko kolorem obudowy. Jednocze\u015bnie wk\u0142adki Mf pozwoli\u0142y wielu melomanom na przyst\u0119pne cenowo przej\u015bcie na wy\u017cszy jako\u015bciowo poziom ods\u0142uchu p\u0142yt gramofonowych i mo\u017cna przyj\u0105\u0107, \u017ce tak jak Fiat 126p zmotoryzowa\u0142 kraj, tak wk\u0142adki Mf da\u0142y podstawy przysz\u0142ego HiEndu.\n\n\n'''Powstanie tego tekstu by\u0142o mo\u017cliwe dzi\u0119ki uprzejmo\u015bci Pana in\u017c. Andrzeja Stodolnego.''' \n\n'''Jego wypowiedzi na forum winyle.pl i cierpliwe odpowiedzi na nasze pytania (wyr\u00f3\u017cnione w tek\u015bcie) stanowi\u0105 g\u0142\u00f3wn\u0105 cz\u0119\u015b\u0107 tego artyku\u0142u.'''\n\n'''Za\u0142oga Technnique.pl bardzo dzi\u0119kuje za pomoc i wsp\u00f3\u0142prac\u0119 i liczy na jej kontynuacj\u0119 w przysz\u0142o\u015bci.'''\n\nOpracowanie Pawe\u0142 Cendrowicz i Maciej Tu\u0142odziecki\n\nZdj\u0119cia i skany za wyj\u0105tkiem oddzielnie opisanych \nPawe\u0142 Cendrowicz i Maciej Tu\u0142odziecki\n\n\n[[Gramofony|Powr\u00f3t do \"Gramofon\u00f3w\"]]\n\n\n[[Strona g\u0142\u00f3wna|Powr\u00f3t do \"Strony g\u0142\u00f3wnej\"]]\n\n\n[[Wydanie 2018|Powr\u00f3t do \"Wydania 2018\"]]\n[[category:Gramofony]]"
                    }
                ]
            }
        }
    }
}